بسترهای وامدهی داراییهای دیجیتال به سرمایهگذاران فرصت میدهند تا از داراییهای خود سود کسب کنند یا با وثیقهگذاری آنها، به تسهیلات مالی دسترسی یابند. این بسترها در واقع به عنوان واسط میان وامدهندگان و وامگیرندگان عمل میکنند.
در این نوشتار، بررسی جامعی بر برترین بسترهای وامدهی رمزارز و سازوکار هر یک انجام دادهایم. این مطلب برای آشنایی با شیوههای نوین وامدهی، مزایا و معیارهای انتخاب بستر مناسب مفید خواهد بود.
گونههای مختلف بسترهای دارایی دیجیتال
ظهور رمزارزها و فناوری زنجیره بلوکی، اقتصاد جهانی را دستخوش تغییر کرده و دو روش اصلی برای مدیریت سرمایه دیجیتال پیش روی ما قرار داده است: امور مالی غیرمتمرکز 1 و امور مالی متمرکز 2.
امور مالی غیرمتمرکز (دیفای): به مجموعهای از برنامههای مالی گفته میشود که بر روی شبکههای زنجیره بلوکی بنا شده و بدون واسطه عمل میکنند. این سیستم با بهرهگیری از قراردادهای هوشمند، امکان تراکنشهای همتابههمتا، وامدهی و تجارت را فراهم میآورد.
امور مالی متمرکز (سیفای): شامل خدمات و بسترهایی است که در آن نهادهای واسط مانند صرافیها، تراکنشها را مدیریت میکنند. این پلتفرمها مشابه نظام بانکی سنتی عمل کرده اما ترکیبی از پول نقد (ارز فیات) و رمزارز را به کاربران ارائه میدهند.
بسترهای متمرکز وامدهی (سیفای)
نظام مالی متمرکز ریشه در تمدنهای باستان دارد. همواره دولتها یا نهادهای مرکزی از ارزش پول حمایت کردهاند. در دنیای رمزارز، صرافیهای متمرکز 3 مانند بایننس، کوینبیس و کراکن، هسته اصلی این مبادلات هستند. کاربران در این صرافیها حساب ایجاد کرده و از خدمات متنوعی چون خرید، فروش و وامدهی بهرهمند میشوند.
اگرچه این بسترها خدمات پشتیبانی مشتری و سهولت کاربری را ارائه میدهند، اما تمرکز قدرت در آنها معایبی نظیر آسیبپذیری در برابر هک، کارمزدهای بالا، شفافیت محدود و کنترل ناچیز کاربر بر داراییهای خود را به همراه دارد.
بسترهای غیرمتمرکز وامدهی (دیفای)
با معرفی زنجیره بلوکی، امکان تجارت بدون نیاز به واسطه فراهم شد. امور مالی غیرمتمرکز بر سه اصل شفافیت، کنترل کاربر و دسترسی آزاد استوار است. در دیفای، قوانین حاکم بر داراییها به صورت کد در دسترس همگان است و هیچ نهادی نمیتواند بدون اجازه کاربر، دارایی او را سانسور یا جابهجا کند.
با این حال، پیچیدگیهای فنی، فقدان قوانین نظارتی سنتی، ریسکهای امنیتی کدهای برنامهنویسی و نبود پوشش بیمهای از جمله چاولهای این حوزه به شمار میروند.
بررسی برترین بسترهای وامدهی
در ادامه، شاخصترین بسترهای فعال در هر دو حوزه را بررسی میکنیم:
۱. نکسو 4 (Nexo)
نکسو یکی از قدیمیترین بسترهای متمرکز است که از سال ۲۰۱۸ آغاز به کار کرده است. این پلتفرم از بیش از ۶۰ نوع دارایی دیجیتال پشتیبانی کرده و کارت اعتباری ویژه خود را نیز ارائه میدهد. مزیت نکسو در پرداخت روزانه سود و امکان استفاده از ارزهای فیات (دلار، یورو، پوند) برای وامدهی است.
مخاطرات برای کاربران ایرانی: به دلیل تحریمهای بینالمللی، فرآیند احراز هویت 5 و مبارزه با پولشویی 6 در این بستر بسیار سختگیرانه است و احتمال مسدود شدن داراییهای مرتبط با نشانیهای اینترنتی (IP) ایران یا مدارک ایرانی وجود دارد.
۲. یوهولدر 7 (YouHodler)
این بستر در اتحادیه اروپا و سوئیس تحت نظارت است و نرخهای بهره رقابتی تا ۱۵ درصد را برای داراییهای با قیمت ثابت ارائه میدهد. ویژگی متمایز آن، ابزارهایی برای افزایش بازدهی از طریق وثیقهگذاری مجدد است. این بستر نیز برای کاربران ایرانی با مخاطرات ناشی از تحریم و مسدودسازی حساب روبروست.
۳. سوئیسبورگ 8 (SwissBorg)
بیشتر به عنوان یک بستر مدیریت دارایی شناخته میشود. این پلتفرم وام مستقیم اعطا نمیکند، بلکه بازدهی خود را از طریق پروتکلهای دیفای و سپردهگذاری تامین مینماید. استفاده از خدمات آن نیازمند نگهداری توکن اختصاصی این بستر است.
۴. آوه 9 (Aave)
پیشروترین پروتکل در دنیای امور مالی غیرمتمرکز است. آوه با بهرهگیری از قراردادهای هوشمند بر بستر اتریوم، تجربه وامدهی و وامگیری کاملاً غیرمتمرکز و شفاف را فراهم میکند. در این بستر نیازی به احراز هویت سنتی نیست و امنیت توسط کدهای برنامه تامین میشود.
۵. لیدو 10 (Lido Finance)
لیدو بر حوزه سپردهگذاری متمرکز است و به کاربران اجازه میدهد تا با سپردهگذاری داراییهای خود، بازدهی کسب کرده و همزمان نقدینگی خود را برای استفاده در سایر پروتکلهای دیفای حفظ کنند.
۶. یونیسواپ 11 (Uniswap)
بزرگترین صرافی غیرمتمرکز که با استفاده از پروتکل بازارساز خودکار 12، امکان مبادله مستقیم توکنهای استانداردی نظیر ایآرسی-۲۰ 13 را فراهم میکند. یونیسواپ در نسخههای جدید خود، ویژگیهای نوآورانهای برای تامین نقدینگی و بهینهسازی فرآیندهای مالی ارائه داده است.
بسترهای ایرانی وامدهی داراییهای دیجیتال
در ایران نیز گامهای موثری در این حوزه برداشته شده است.
زربان (Zarban) - نخستین پروتکل غیرمتمرکز در ایران
زربان با تلفیق مفاهیم پیشرفته دیفای، بستری امن و خودکار را فراهم آورده است. در این پلتفرم، هیچ نهاد مرکزی بر داراییها کنترل ندارد و تمامی فرآیندها توسط قراردادهای هوشمند اجرا میشوند.
خدمات زربان شامل:
- دریافت و اعطای وام: سپردهگذاری دارایی و دریافت تسهیلات آنی یا کسب سود از وامدهی.
- صندوقهای زرگری: ایجاد موقعیت تعهدی ریالی با استفاده از توکن زر 14 در قبال وثیقهگذاری داراییهای دیجیتال.
- تبدیل دارایی: بهرهگیری از مکانیزمهای بازارساز خودکار برای تبدیل آنی رمزارزها.
معیارهای انتخاب بستر مناسب
پیش از انتخاب بستر وامدهی، توجه به موارد زیر ضروری است:
- نرخ بهره و کارمزدها: مقایسه هزینهها و بازدهی در بسترهای مختلف.
- نسبت وام به ارزش (LTV) 15: این شاخص تعیین میکند که چه میزان تسهیلات در برابر وثیقه قابل دریافت است. نسبت بالاتر به معنای ریسک بیشتر برای ضبط دارایی توسط سیستم است.
- امنیت و شفافیت: بررسی پیشینه امنیتی، وجود بیمه و شفافیت در کدهای برنامه.
- انطباق با قوانین: اطمینان از پایداری بستر و رعایت استانداردهای فنی.
در نهایت، برای کاربران ایرانی، بسترهای غیرمتمرکز به دلیل عدم نیاز به احراز هویت و مقاومت در برابر تحریمها، گزینههای امنتری محسوب میشوند.