امور مالی غیرمتمرکز 1 به سبب ارائه خدمات متنوع و بدون محدودیت، محبوبیت فزایندهای یافته است. با این حال، این مزایا با مخاطراتی نیز همراه هستند. به عنوان نمونه، وامدهی در این حوزه به دلیل نوسانات قیمت داراییهای دیجیتال میتواند در مدت کوتاهی به یک سرمایهگذاری پرخطر تبدیل شود. در این نوشتار، به بررسی مفهوم «لیکوئید شدن» به عنوان یکی از اصلیترین ریسکهای دریافت تسهیلات رمزارزی پرداخته و آن را با مدلهای سنتی مقایسه خواهیم کرد.
استقراض و وامدهی در نظام نوین مالی
پروتکلهای وامدهی رمزارزی، بسترهایی غیرمتمرکز هستند که وامدهندگان و وامگیرندگان را به یکدیگر متصل میکنند. این بسترها به مالکان داراییهای دیجیتال اجازه میدهند با سپردهگذاری سرمایه خود، بازدهی کسب کنند.
مفهوم سود در این فضا مشابه نظام بانکی است؛ با این تفاوت که درصد بازده سالانه 2 در پروتکلهای غیرمتمرکز معمولاً بسیار بالاتر از حسابهای پسانداز سنتی است. سودی که وامدهندگان دریافت میکنند، از محل بهرهای تامین میشود که وامگیرندگان بابت دریافت تسهیلات میپردازند. پیش از ورود به این حوزه، آشنایی با برخی مفاهیم کلیدی ضرورت دارد:
وثیقهگذاری دارایی 3
وثیقه مفهومی بنیادین در صنعت مالی است و به داراییهایی اطلاق میشود که جهت تضمین بازپرداخت بدهی در اختیار وامدهنده قرار میگیرد. در نظام غیرمتمرکز، اگر بخواهید دارایی خاصی را استقراض کنید، باید دارایی دیگری را به عنوان پشتوانه به «استخر نقدینگی» ارائه دهید. چنانچه در بازپرداخت ناتوان باشید، این وثیقه طبق قوانین پروتکل ضبط شده و برای تسویه بدهی به کار میرود.
بیشوثیقهگذاری 4
تفاوت اصلی وامهای رمزارزی با وامهای سنتی در این است که وامگیرنده باید دارایی دیجیتالی با ارزشی فراتر از مبلغ استقراضشده را سپردهگذاری کند. پایداری پروتکلهای مشهوری نظیر کامپاند 5، آوه 6 و میکردائو 7 به شدت به این سازوکار وابسته است.
بسیاری از کاربران با هدف استفاده از اهرم 8 مالی اقدام به دریافت وام میکنند؛ یعنی استقراض پول برای افزایش حجم سرمایهگذاری. این استراتژی تنها زمانی سودآور است که نرخ رشد سرمایهگذاری نهایی، بیشتر از بهره وام باشد. پلتفرم نیز برای حفظ سلامت سیستم، باید اطمینان حاصل کند که ارزش وثیقه همواره پاسخگوی بدهی است.
مفهوم لیکوئید شدن در دیفای چیست؟
در بازارهای مالی سنتی، نقد شدن اجباری زمانی رخ میدهد که یک نهاد مجبور شود داراییهای خود را برای پوشش بدهیها به فروش برساند. در دنیای دیفای نیز لیکوئید شدن 9 فرآیندی است که طی آن، یک قرارداد هوشمند به طور خودکار داراییهای وثیقه شده را میفروشد تا بدهی وامگیرنده را پوشش دهد. علت اصلی این اتفاق، نوسان شدید قیمت و کاهش ارزش وثیقه به سطحی است که دیگر نمیتواند ضامن امنیت وام باشد. پلتفرم با این کار، از سرمایه وامدهندگان در برابر نوسانات بازار محافظت میکند.
نسبت وام به ارزش یا شاخص سلامت 10
بسترهای وامدهی بر اساس شاخصی به نام نسبت وام به ارزش یا التیوی عمل میکنند. این شاخص تعیین میکند که چه درصدی از ارزش دارایی سپردهشده را میتوان به عنوان وام دریافت کرد. برای نمونه، شاخص ۵۰ درصد به این معناست که برای دریافت ۱,۰۰۰ واحد وام، باید دستکم ۲,۰۰۰ واحد وثیقه ارائه دهید.
سقوط قیمت رمزارز وثیقه شده، به معنای به خطر افتادن شاخص سلامت است. در این حالت، پروتکل برای جلوگیری از ضرر وامدهندگان، فرآیند تسویه خودکار را آغاز میکند. در این سازوکار، سیستم به تسویهکنندگان 11 اجازه میدهد تا بدهی وامگیرنده را با تخفیف بازپرداخت کرده و در مقابل، مالکیت وثیقه او را به دست آورند. این فرآیند به عنوان جریمهای برای وامگیرنده عمل کرده و منجر به از دست رفتن بخشی یا تمام دارایی او میشود.
تسویهکنندگان و بحران لیکوئید شدن
پروتکلها پاداشهای جذابی را برای تسویهکنندگان در نظر میگیرند تا انگیزه کافی برای پوشش بدهیهای آسیبدیده وجود داشته باشد. این افراد معمولاً از رباتهای هوشمند برای شناسایی سریع موقعیتهای در معرض خطر استفاده میکنند.
با این حال، در شرایطی که قیمت یک دارایی به صورت ناگهانی و شدید سقوط کند، ممکن است تسویهکنندگان از ورود به بازار خودداری کنند. این وضعیت که به «بحران لیکوئید شدن» معروف است، میتواند منجر به ضررهای سنگین برای پروتکل و وامدهندگان شود.
گونههای مختلف لیکوئید شدن
۱. لیکوئید شدن اختیاری: زمانی رخ میدهد که وامگیرنده خود تصمیم میگیرد برای جلوگیری از ضرر بیشتر، وثیقه را آزاد کرده و موقعیت را ببندد. ۲. لیکوئید شدن اجباری: فرآیندی خودکار توسط پلتفرم که در پاسخ به کاهش شدید شاخص سلامت و برای محافظت از کل سیستم انجام میپذیرد. در این حالت، وامگیرنده کنترلی بر زمان و نحوه فروش دارایی خود ندارد.
مارجینکال و ارتباط آن با لیکوئید شدن
اصطلاح مارجینکال 12 یا اخطار حاشیه، هشداری است که نشان میدهد ارزش وثیقه به نزدیکی نقطه خطر رسیده است. اگر وامگیرنده پس از دریافت این هشدار، نقدینگی جدید تزریق نکند یا بخشی از بدهی را بازپرداخت ننماید، سیستم وارد مرحله لیکوئید شدن اجباری میشود. در بسترهای پیشرفته، تلاش میشود تا پیش از تسویه نهایی، فرصت کافی برای اصلاح موقعیت به کاربر داده شود.
استراتژیهای پیشگیری از لیکوئید شدن
- تسویه پیش از موعد: بازپرداخت بخشی از وام پیش از آنکه بازار به نقطه بحرانی برسد.
- افزایش وثیقه: واریز داراییهای جدید برای بهبود شاخص سلامت و دور شدن از مرز لیکوئید شدن.
- نظارت مستمر: استفاده از ابزارهای پایش لحظهای برای آگاهی از نوسانات قیمت و وضعیت وام.
- مدیریت ریسک: تعیین حد ضرر و اجتناب از استفاده بیش از حد از اهرمهای مالی در بازارهای پرنوسان.
- انتخاب آگاهانه: استفاده از بسترهایی با قوانین منصفانه و شاخصهای سلامت معقول.
جمعبندی
لیکوئید شدن، اگرچه فرآیندی تلخ برای وامگیرنده است، اما مکانیزمی ضروری برای تضمین ثبات و یکپارچگی بازارهای مالی غیرمتمرکز به شمار میروو. درک دقیق این فرآیند و شاخصهای مرتبط با آن، به کاربران کمک میکند تا با مدیریت صحیح داراییهای خود، از فرصتهای بینظیر دنیای رمزارزها با کمترین ریسک بهرهمند شوند.