فناوری DeFi یا امور مالی غیر متمرکز محبوب است چون خدمات مختلفی را بدون محدودیت ارائه می‌دهد.با این حال، چنین مزایای نامحدودی ممکن است با ریسک همراه باشند. به عنوان مثال، وام‌دهی DeFi به دلیل نوسان قیمت دارایی‌های دیجیتال می‌تواند در مدت زمانی کوتاه به یک سرمایه‌گذاری پرخطر تبدیل شود.در این نوشته درباره لیکویید شدن در جایگاه یکی از ریسک‌های وام رمز ارز توضیح می‌دهیم و آن را با مدل وام‌دهی در بازار مالی سنتی مقایسه خواهیم کرد.
وام‌دهی و قرض گرفتن در دیفای
پروتکل‌های وام‌دهی رمز ارزی اساسا پلتفرم‌های غیر متمرکزی هستند که وام‌دهندگان و کسانی را که درخواست وام دارند، به یکدیگر وصل می‌کنند و این امکان را به وام‌دهندگان می‌دهند تا با سپرده‌گذاری دارایی‌های غیر مولد دیجیتال در پلتفرم، به سود قابل توجهی برسند.
مفهوم سود و بهره در دیفای همانند سود در بانک است. با این تفاوت که پروتکل‌های وام‌دهی غیر متمرکز بازده APY (درصد بازده سالانه) بسیار بالاتری نسبت به حساب‌های پس‌انداز بانکی ارائه می‌دهند. همچنین، محاسبه سود در پروتکل‌های دیفای معمولا کمی فنی‌تر از موسسات وام‌دهی سنتی است و نیازمند آموزش و دانش است.این پلتفرم‌ها از یک طرف، به وام‌گیرندگان امکان می‌دهند تا ارز دیجیتال را از سایر کاربران فعال قرض بگیرند. از سوی دیگر، وام‌دهندگام می‌توانند با سپرده‌گذاری دارایی‌های رمز ارزی خود در پلتفرم، سود کسب کنند. سودی که وام‌دهندگان دریافت می‌کنند، از بهره پرداختی توسط وام‌گیرنده‌ها به دست می‌آید.اما پیش از ورود به این زمین بازی، باید با چند اصطلاح و نحوه‌ی کارکرد آنها آشنا شوید.
ضمانت دارایی یا وثیقه ( Asset Collateralization)
«ضمانت» یا همان وثیقه یک مفهوم اساسی و پایه در صنعت مالی است. این مفهوم به مواردی اشاره دارد که هنگام قرض گرفتن پول باید به عنوان ضمانت بازگشت آنچه که قرض گرفته‌ایم قرار دهیم.
به عنوان مثال، اگر برای خرید خانه وام بانکی بگیریم، سند خانه به عنوان ضمانت یا وثیقه‌ی وام عمل خواهد کرد. اگر نتوانیم وام خود را بپردازیم، بانک خانه را تصاحب خواهد کرد.در دیفای و امور مالی غیر متمرکز هم کارکرد وام به همین صورت است. اگر بخواهیم دارایی‌های دیجیتال را از استخر نقدینگی قرض بگیریم، باید دارایی‌های دیگری را به عنوان وثیقه و ضامن به استخر ارائه دهیم. اگر وام خود را بازپرداخت نکنیم، وثیقه‌ی وام ما بر اساس پروتکل، ضبط می‌شود و ما مالکیت آن را از دست می‌دهیم. ضمانت و وثیقه برای بازپرداخت بدهی به استخر نقدینگی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
وثیقه بیش از حد وام (overcollateralized)
تفاوت وثیقه در وام ارز دیجیتال با وام‌های سنتی در این است که برای قرض گرفتن ارز دیجیتال در پلتفرم‌های دیفای، وام‌گیرنده باید دارایی دیجیتال دیگری با ارزش بالاتر از آنچه قرض می‌گیرد، سپرده کند. در امور مالی سنتی، این را «وام بیش از حد ضمانت‌شده» می‌نامند.
ثبات پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای مانند Compound، Aave و MakerDAO به طور حیاتی به همین وثیقه‌های بیشتر از وام وابسته است.به عنوان مثال، رایج‌ترین انگیزه‌ی یک وام‌گیرنده، استفاده از اهرم (leverage) وام دیجیتال برای اهداف تجاری است. اهرم در وام‌دهی به معنای قرض گرفتن پول و استفاده از آن برای «دوبرابر کردن» سرمایه‌گذاری در حوزه‌ای دیگر است.از نظر دریافت‌کننده‌ی وام، استفاده از اهرم در چنین وام‌هایی، تنها در صورتی سودآور است که سرمایه‌گذاری نهایی سریع‌تر از بهره‌ای که باید بابت بدهی خود بپردازد، ارزش پیدا کند و به سود برسد.علاوه بر این، اگر ارزش دارایی ضمانت‌شده به زیر قیمت کل بدهی کاهش یابد، برای وام‌گیرنده منطقی نیست که وام را بازپرداخت کند. چون در این حالت، وام ارز دیجیتال کارآمدی و سودآوری خود را از دست می‌دهد.بنابراین، وام تا زمانی خوب است که ضمانت ارزش بیشتری نسبت به مبلغ قرض گرفته شده داشته باشد. همچنین به نفع پروتکل وام‌دهنده است که اطمینان حاصل کند تا تسویه قبل از تغییر بیش از حد قیمت انجام شود.
لیکویید شدن در دیفای چیست؟
در امور مالی سنتی، تسویه اجباری وام یا لیکویید شدن زمانی رخ می‌دهد که یک شرکت یا گروه باید برخی از دارایی‌های خود را با ضرر بفروشد تا بدهی خود را پوشش دهد.
لیکویید شدن در دیفای نیز عملکردی مشابه دارد. یعنی کاربران از یک پروتکل و پلتفرم وام می‌گیرند و دارایی‌های دیجیتال را به عنوان ضمانت و وثیقه برای پشتوانه ارائه می‌دهند.در نتیجه، لیکویید شدن در این پلتفرم‌ها به فرایندی گفته می‌شود که در آن یک قرارداد هوشمند دارایی‌های دیجیتال وثیقه شده را برای پوشش بدهی وام‌گیرنده می‌فروشد. مهم‌ترین دلیل این کاری، نوسان قیمت و پایین رفتن ناگهانی ارزش وثیقه‌ای است که وام‌گیرنده پیش از قرض گرفتن به پلتفرم ارائه داده‌است. چرا که بر اساس قرارداد، پلتفرم موظف است از وام‌دهنده‌ای که دارایی‌اش را جهت وام‌دهی سپرده کرده، در برابر چنین نوسان‌هایی محافظت کند. به همین دلیل کار بر روی دارایی‌های ضمانتی و وثیقه شده به صورت خودکار آغاز می‌شود.
نسبت وام به ارزش یا شاخص سلامت (Loan-To-Value Ratio)
پلتفرم‌های وام‌دهی کریپتو بر اساس نسبت‌های LTV یا نسبت وام به ارزش یا شاخص سلامت، عمل و به عنوان واسطه بین وام‌گیرندگان و وام‌دهندگان نقش بازی می‌کنند. وام‌گیرندگان، ارز دیجیتال خود را به عنوان وثیقه سپرده‌گذاری می‌کنند و پلتفرم حداکثر مبلغ وام را بر اساس شاخص سلامت محاسبه می‌کند.
LTV همان درصدی از ارزش دارایی ارز دیجیتال است که می‌توان در ازای آن وام گرفت. به عبارتی دیگر، شاخص سلامت ۵۰٪ به این معنی است که وام‌گیرنده می‌تواند وامی معادل نیمی از ارزش وثیقه خود دریافت کند. یعنی هرگاه بخواهیم میزان مشخصی وام کریپتویی دریافت کنیم، باید دو برابر وثیقه، ارز دیجیتال را به عنوان تضمین وام در نظر بگیریم.سقوط ارزش رمز ارز وثیقه‌گذاری شده، به این معنی است که شاخص سلامت وام به خطر افتاده و وثیقه هر لحظه در معرض لیکویید شدن، مصادره یا انحلال قرار دارد. لیکویید شدن می‌تواند یک محافظت در برابر ضرر برای وام‌دهندگان در دیفای باشد. به این صورت که با تسویه‌ی خودکار وثیقه، وام‌دهنده را از کاهش شدید قیمت محافظت می‌کند که می‌تواند منجر به زیر ضمانت شدن و سپس تسویه شود.اگر ارزش وثیقه‌ی وام‌گیرنده به دلیل کاهش قیمت، به ارزش بدهی نزدیک شود یا در حالتی دیگر، در صورتی که وثیقه نتواند ارزش بدهی را پشتیبانی کند؛ پروتکل به شخص دیگری اجازه می‌دهد تا کار بازپرداخت بدهی وام‌گیرنده را با درصدی تخفیف انجام دهد و در ازای آن دارایی ضمانت‌شده وام‌گیرنده را تصاحب کند. بنابراین، لیکویید شدن، به عنوان جریمه برای وام‌گیرندگان عمل می‌کند و مقدار دارایی‌های فروخته شده با تخفیف نسبت مستقیم با دارایی‌های استفاده شده به عنوان وثیقه دارد.
تسویه‌کنندگان (Liquidators)
پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای مشوق‌های هنگفتی را که به عنوان پاداش تسویه نیز شناخته می‌شوند، به تسویه‌کنندگان ارائه می‌دهند. این افراد کسانی هستند که دارایی‌های دارای تخفیف را می‌خرند و بدهی حساب را پوشش می‌دهند.
با این حال، در عمل، به دلیل رقابت بین تسویه‌کنندگان، بخش بزرگی از مشوق‌ها به ماینرها می‌رسد. چرا که آنها تصمیم می‌گیرند کدام تسویه‌کننده معامله و تخفیف همراه آن را برنده شود. تسویه‌کنندگان اغلب ربات‌هایی را برای لیکویید شدن سریع‌تر وام‌ها توسعه می‌دهند تا پاداش بیشتری کسب کنند.
بحران لیکویید شدن (Liquidation Crisis)
هنگامی که قیمت به زیر آستانه‌ی تسویه کاهش پیدا می‌کند و وثیقه همراه با تخفیف فروخته می‌شود، ممکن است ارزش بازاری دارایی ضمانت‌شده بیشتر از حد انتظار کاهش یابد.
این موضوع می‌تواند منجر به یک واکنش زنجیره‌ای از تسویه‌ها یا لیکوییدیشن در یک ارز دیجیتال خاص شود.با توجه به خطر خرید دارایی با ارزش نزولی، احتمال شرکت تسویه‌کنندگان در شرایط نامطلوب بازار کمتر می‌شود.اگر قیمت دارایی بیش از حد کاهش یابد، تسویه‌کنندگان به طور کامل کنار می‌کشند و وام‌دهندگان در دیفای متحمل ضررهای هنگفتی می‌شوند، که به عنوان بحران تسویه بازار یا بحران لیکویید شدن شناخته می‌شود.
استخرهای تسویه یا لیکوییدیتی (Liquidity pools)
استخرهای لیکوییدیتی، ارائه‌دهندگان نقدینگی را تشویق می‌کنند تا توکن‌ها را با ریسک شرط‌بندی کنند تا نقدینگی برای توکن‌های غیرقابل مبادله فراهم کنند.
هنگامی که یک کاربر دارایی‌های توکنی خود را تسویه می‌کند، قراردادهای هوشمند به طور خودکار هزینه‌های مبادله را متناسب با کل نقدینگی در آن استخر خاص توزیع می‌کنند.
انواع مختلف لیکویید شدن
در عرصه‌ی رمز ارز زمانی که به دلیل نوسان قیمت، حاشیه‌ی امن معاملات با تهدید مواجه شود، سیستم تسویه‌حساب یا لیکویید شدن وارد زمین بازی می‌شود. در این زمان با دو نوع لیکویید شدن یا تسویه حساب سریع مواجه می‌شویم.
لیکویید شدن اختیاری
تسویه حساب یا لیکویید شدن اختیاری زمانی رخ می‌دهد که وام‌گیرنده تصمیم می‌گیرد وثیقه‌اش را از پروسه‌ی وام ارز دیجیتال خارج کند. این تصمیم اغلب به دلیل تمایل به کاهش ضررها و حفظ هرچه بیشتر سرمایه در حساب انجام می‌شود.
این کار می‌تواند منجر به تسویه حسابِ جزئی وام شود. در چنین حالتی وام‌گیرنده در برابر شرایط نامطلوب بازار دارای حق انتخاب است. از طرفی دیگر او می‌تواند با حفظ بخشی از سرمایه‌ی دیجیتال غیر مولد خود، آن را برای زمان مناسب‌تری نگه دارد و دوباره به جریان بیاندازد.
تسویه حساب اجباری
تسویه حساب یا لیکویید شدن اجباری، زمانی اتفاق می‌افتد که وام‌دهنده (صرافی، قرارداد هوشمند یا پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال) برای جلوگیری از ضرر بیشتر و محافظت از سرمایه خود، موقعیت را می‌بندد.
این پدیده مختص زمانی است که نسبت وام به ارزش وثیقه به زیر شاخص امن کاهش پیدا کند. در چنین حالتی فروش اجباری دارایی‌های وام‌گیرنده یا لیکوییدیشن به صورت خودکار آغاز می‌شود. لیکویید شدن اجباری برای محافظت از منافع وام‌دهنده طراحی شده و می تواند منجر به تسویه حساب کامل شود. در نتیجه وام‌گیرنده کل سرمایه‌ی وثیقه‌گذاری شده خود را از دست می‌دهد. در موارد شدیدتر حتی می‌تواند منجر به مانده‌ی منفی شود تا وام‌گیرنده به وام‌دهنده بدهکار شود.مهم‌ترین جنبه‌ی لیکویید شدن اجباری این است که این تصمیم توسط وام‌گیرنده گرفته نمی‌شود، بلکه وام‌دهنده در پاسخ به یک موقعیت بحرانی آن را انجام می‌دهد. این موقعیت شرایطی سخت برای وام‌گیرنده است اما یک اقدام ضروری برای اطمینان از ثبات و یکپارچگی بازار است. درک تفاوت بین لیکویید شدن اختیاری و اجباری به وام‌گیرنده‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد وثیقه‌های دیجیتال خود بگیرند. با در نظر گرفتن این عوامل، آنها می‌توانند ریسک خود را بهتر مدیریت کنند و از نتیجه‌ی نامطلوب تسویه حساب کامل جلوگیری کنند.
لیکویید شدن چقدر طول می‌کشد؟
ممکن است به نظر برسد که در عرصه‌ی امور مالی غیر متمرکز یا دیفای تمام ریسک‌های دریافت وام بر عهده وام‌گیرنده است، اما نوسان کریپتو به معنای خطر بزرگتر برای پروتکل‌های وام‌دهی هم هست. برای یک پروتکل وام‌دهی ایده‌آل نیست که دارایی‌های وثیقه را برای فروش بگذارد – همیشه خطر وجود دارد که فردی برای خرید دارایی‌ها پیدا نشود که در این صورت پروتکل توانایی پس گرفتن وام خود را از دست می‌دهد.
برای حل این مشکل، پروتکل‌ها و پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال، دارایی‌های مارجین‌کال را با قیمتی کمتر از ارزش خود به حراج می‌گذارند. یعنی در DeFi، به طرف سوم اجازه می‌دهند تا برای فروش سریع این دارایی‌ها «مناقصه» برگزار شود. این رقابت می‌تواند بر ارزش کل وثیقه‌ی رمز ارزی یا مجموعه تاثیر منفی بگذارد.بنابراین به طور خلاصه، نحوه مدیریت مارجین‌کال در روند لیکویید شدن نه تنها برای وام‌گیرندگان بلکه تاثیر کلی بر وام‌دهندگان و قیمت رمز ارز می‌گذارد. اما در حالت کلی، در صرافی‌های متمرکز (CEX)، زمان مارجین‌کال ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. این به دلیل الزامات سختگیرانه مارجین آنها است. همچنین، آنها از الگوریتم‌های پیشرفته برای نظارت بر موقعیت‌ها و تحریک مارجین‌کال استفاده می‌کنند.اما در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، این زمان می‌تواند طولانی‌تر باشد. در DEXها، وام‌گیرنده‌ها مسئول مدیریت مارجین خود هستند و روند بستن یک موقعیت ممکن است شامل انتظار برای یک خریدار یا فروشنده برای مطابقت با سفارش باشد.
مارجین کال و لیکویید شدن
در دنیای ترید و رمز ارز اصطلاح «مارجین کال» به وضعیتی گفته می‌شود که معامله و سود حاصل از آن به مرحله‌ای برسد که نتواند پاسخگوی بدهی‌ها باشد. در چنین حالتی، بروکر یا پلتفرم برای جلوگیری از ضرر چراغ خطر مارجین کال را روشن می‌کند.
وقتی قرار باشد در دنیای ارزهای دیجیتال همانند دیگر تریدرها با استفاده از «اهرم» معاملات را انجام دهید، نیاز است تا حواس‌تان را برای احتمال «مارجین کال» کاملا هوشیار و متمرکز نگه‌دارید. اهمیت معامله با استفاده از اهرم‌ها در بازار کریپتو در این است که باعث می‌شود تا کاربران ارز دیجیتال با استفاده از سرمایه‌های رمز ارزی نه چندان زیاد، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی انجام بدهند. احتمال بروز مشکل برای همان زمانی است که روند قیمت‌ها در بازار برخلاف پیش‌بینی‌ها حرکت کند. در چنین حالتی نیاز است تا سرمایه‌ی بیشتری تزریق یا بخشی از بدهی پرداخته شود تا ضرر بیشتری وارد نشود. این روند همان نقطه‌ی مارجین کال است. اگر هشدارهای مارجین کال را جدی نگیرید و اقدامی برای آنها انجام ندهید، در مرحله‌ی بعد باید با لیکویید شدن اجباری دست و پنجه نرم کنید. در حالت کلی، پلتفرم وام‌دهی رمز ارز نباید وام‌ها را بدون دادن کال مارجین تسویه کند تا بتوانید حق انتخاب داشته باشید. بنابراین، با هوشیاری کامل، پیام‌ها و نوتیف‌های پلتفرم وام‌دهی خود را زیر نظر بگیرید.علاوه بر آن، قیمت تسویه حساب خود را همواره محاسبه کنید و به یاد داشته باشید تا زمانی که اگر هشدار پلتفرم را به موقع دریافت نکردید، در جریان باشید که نقطه‌ی خطر در حال نزدیک شدن به شما است.در کنار همه‌ی اینها خوب است که نقدینگی اضافی را در پلتفرم وام‌دهی خود سپرده کرده باشید. گاهی اوقات، بازار بسیار سریع حرکت می‌کند و فرصت کمی برای بازپرداخت وام باقی می‌گذارد. در چنین مواردی، وثیقه‌ی اضافی، برای شما زمان می‌خرد تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود.
معاملات فیوچرز و لیکویید شدن
معامله‌های فیوچرز به قراردادهایی برای خرید و فروش یک دارایی بر اساس قیمت و مدت زمانی مشخص اطلاق می‌شود که می‌تواند برای پوشش ریسک نوسان قیمت در آینده از سوی کاربران رمز ارز مفید باشد.
به بیانی دیگر، وقتی کاربر بر اساس قرارداد مشخص کند که قصد دارد یک دارایی را در آینده با قیمت مشخصی خرید و فروش کند، در واقع از امتیازهای معاملات فیوچرز استفاده می‌کند. لیکویید شدن حساب‌های کریپتویی همراه با معاملات فیوچرز به معنای «بستن حساب برای حفظ تعادل در روند معاملات» است. تسویه حساب در معاملات فیوچرز به دو دلیل اصلی اتفاق می افتد.اولین دلیل، لیکویید شدن اختیاری است. در این حالت، یک معامله‌گر تصمیم می‌گیرد قبل از تاریخ سررسید قرارداد، موقعیت خود را ببندد. آنها ممکن است این کار را برای کسب سود، محدود کردن ضرر یا تغییر استراتژی‌های معاملاتی خود بر اساس تحلیل بازار یا ریسک پذیری انجام دهند.دلیل دوم، تسویه حساب اجباری است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که حساب سپرده یک معامله‌گر به زیر سطح حاشیه برای نگهداری و پایبندی به قرارداد می‌رسد. این موقعیت به دلیل کاهش قیمت دارایی پایه به وجود می‌آید. در این صورت، پلتفرم ممکن است موقعیت کاربر را بدون توجه به برنامه سرمایه‌گذاری یا دیدگاه او بفروشد. همه چیز درباره استیبل کوین زر
لیکویید قیمتی چیست؟
در ادامه‌ی نوسان قیمت در بازار ارز دیجیتال، ممکن است با لیکویید قیمتی مواجه شویم. این نقطه مربوط به زمانی است که شدت نوسان قیمت، زمانی برای ارسال نوتیف خطر یا مارجین کال باقی نگذارد. در نتیجه، پلتفرم برای پیش‌گیری از ضرر بیش از حد، به صورت خودکار، با بستن دریچه‌های معاملاتی کاربر، روند فروش وثیقه و لیکویید شدن را آغاز می‌کند. این پدیده عموما در بازارهای معاملاتی اهرم‌دار که امکان مارجین کال یا فیوچرز دارد، اتفاق می‌افتد و نقطه لیکویید قیمتی، همان نقطه‌ی خطرناکی است که باید در قبال آن اقدامات فوری انجام شود.
تفاوت لیکوییدیتی و لیکویید شدن
لیکوییدیتی در حالت ایده‌آل یک فرد یا یک کسب و کاری است که هزینه‌های عادی همراه با مقداری اضافی برای نیازهای غیر معمول را تامین می‌کند. اما در عمل، این اصطلاح به قابلیت نقدشوندگی یک دارایی اشاره دارد.
به عنوان مثال، لیکوئیدیتی یک بانک، به توانایی آن در تامین تمام هزینه‌های پیش‌بینی شده خود، مانند تامین مالی وام‌های جدید، برداشت از حساب مشتریان و توانایی استفاده از دارایی‌های نقدی گفته می‌شود. بر همین اساس می‌توان لیکوییدیتی بانک را به توانایی تبدیل سریع دارایی‌ها به پول نقد، بدون کاهش قابل‌توجه ارزش، تعریف کرد. به عبارت ساده‌تر، لیکوییدیتی نشان می‌دهد که قابلیت نقدشوندگی یک دارایی تا چه حدی است. اما با توجه به توضیحات، لیکویید شدن همان پروسه‌ی تبدیل دارایی‌ها به نقدینگی جهت تامین هزینه‌ها و پوشش ضررها است که برخی اوقات اختیاری و در مواقعی به صورت اجباری انجام می‌شود.
چرا معاملات لیکویید می‌شوند؟
لیکویید شدن در بازار رمز ارز معمولا توسط عواملی که ثبات این بازار را به چالش می‌کشند، مانند سقوط ناگهانی قیمت بازار، کمبود نقدینگی، اعلامیه‌های نظارتی تاثیرگذار یا خرابی‌های تکنولوژیکی مانند باگ‌های در کد قرارداد هوشمند، ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال، کاهش قابل توجه ارزش ارزهای دیجیتال می‌تواند به سرعت ارزش وثیقه تضمین کننده وام‌ها را پایین بیاورد و رویدادهای فوری مارجین‌کال را برای کاهش ضرر بیشتر تحریک کند. این عوامل برای نظارت بسیار مهم هستند زیرا می‌توانند مارجین کال گسترده در پرتفولیوهای نهادی را کاتالیز کنند، که ممکن است منجر به تاثیرات مالی قابل توجه شود.
استراتژی‌های مالی با اهرم بالا در معاملات کریپتو و رمز ارز می‌توانند حرکات بازار را تقویت کنند و در عین حال، در شرایط نوسانی موقعیت‌ها را در برابر مارجین‌کال سریع حساس‌تر کنند. ارتباط متقابل بازیگران بازار به این معنی است که مارجین‌کال در یک نهاد می‌تواند زنجیره ای از فروش در سراسر بازار را تحریک کند، که زمان بازیابی و تنظیم را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. این ریسک نیازمند پروتکل‌های مدیریت ریسک قوی برای کاهش اثرات بالقوه‌ی دومینووار آن است که می‌تواند هم پرتفولیوهای فردی و هم بازار گسترده‌تر را بی ثبات کند.مکانیزم‌های مارجین کال در بازارهای ارز دیجیتال عمدتا خودکار هستند و برای اجرای نظارت در زمان واقعی و اجرای تصمیمات به محض برآورده شدن شرایط از پیش تعریف شده، به قراردادهای هوشمند متکی هستند. این سیستم‌ها اغلب از مکانیزم‌های چند لایه استفاده می‌کنند که سفارش‌های مارجین‌کال را بر اساس شدت و ریسک مرتبط با موقعیت‌ها اولویت‌بندی می‌کنند. در موارد نوسان شدید بازار، مارجین کال اجباری برای محافظت از سیستم مالی اجرا می‌شود و نیاز به مدیریت فعال و پاسخ فوری از سوی معامله‌گران نهادی برای پیمایش موثر این فرآیندهای خودکار دارد.
آیا لیکویید شدن برای تمامی تریدرها اتفاق می‌افتد؟
در دنیای معاملات ارز دیجیتال و وام رمز ارزی، لیکویید شدن زمانی اتفاق می‌افتد که یک معامله‌گر به دلیل کم شدن ارزش وثیقه نتواند موقعیتش را در جایگاه وام‌گیرنده حفظ کند. این ناتوانی در برآورده کردن الزامات مارجین، صرافی‌ها یا پلتفرم‌های وام‌دهی را وادار می‌کند تا موقعیت آن فرد را به زور ببندند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کنند. به این ترتیب، مارجین‌کال به عنوان یک مکانیسم مدیریت ریسک برای صرافی‌ها و وام‌دهندگان عمل می‌کند.
در نتیجه می‌توان گفت تا زمانی که خطر نوسان قیمت در بازار ارز دیجیتال وجود دارد، امکان لیکویید شدن نیز برقرار است. برای جلوگیری از مارجین کال اجباری، ضروری است که معامله‌گران شرایط منجر به این موقعیت را درک کرده و استراتژی‌های کاهش ریسک را برای اجتناب از ورود به آن، اجرا کنند.
انواع لیکویید شدن پوزیشن چیست؟
یک پوزیشن معاملاتی در ارزهای دیجیتال، در اصل رویکرد سرمایه‌گذاری کاربر است که نحوه‌ی برنامه‌ریزی او در قبال یک ارز دیجیتال را نشان می‌دهد.
این پوزیشن می‌تواند بلند مدت ( Long) یا کوتاه مدت (Short) باشد. بر اساس پوزیشن می‌توان فهمید که از نظر یک تریدر ارز دیجیتال قیمت آن رمز ارز خاص، افزایش یا کاهش خواهد یافت. پوزیشن معاملاتی طولانی‌مدت (Long Position) شامل خرید یک ارز دیجیتال با انتظار افزایش ارزش آن در طول زمان است. این یک استراتژی رایج در میان سرمایه‌گذاران است که به پتانسیل بلندمدت یک ارز دیجیتال خاص اعتقاد دارند.همچنین این رویکرد معاملاتی اصلی‌ترین دلیل برای معامله سهام، کالاها یا ارزهای دیجیتال است. یعنی بتوانیم آن را با یک قیمت مشخص بخریم و بعد از مدتی با قیمت بالاتر بفروشیم تا سود کنیم.به عنوان مثال، اگر ما بیت کوین را به قیمت ۶۰ هزار دلار بخریم و انتظار داشته باشیم که قیمت آن به ۶۵ هزار دلار برسد در واقع، شما یک پوزیشن خرید برای خودمان ایجاد کرده‌ایم. در صورتی که قیمت به ۶۵ هزار دلار رسید، می‌توانیم آن را بفروشیم و سود کسب کنیم.از سوی دیگر، در پوزیشن معاملاتی کوتاه‌مدت (Short Position) روند «قرض گرفتن» ارز دیجیتال و فروش آن به قیمت فعلی و سپس خرید مجدد آن پس از کاهش قیمت برای بازگرداندن به فروشنده اولیه امری مرسوم است. این پوزیشن از سوی کاربرانی انتخاب می‌شود انتظار دارند قیمت‌ها کاهش پیدا کنند. به عنوان مثال، اگر به روش قرض گرفتن، بیت‌کوین را به قیمت ۶۰ هزار دلار به صورت درجا بخریم و بلافاصله بفروشیم، پس از رسیدن قیمت آن به ۵۵ هزار دلار، می‌توانیم آن را با قیمت پایین‌تر بخریم و بیت‌کوین قرض گرفته شده را به طلبکار پس بدهیم و مابه‌تفاوت قیمتی را به عنوان سود برای خودمان نگه داریم. با توجه به این توضیحات لیکویید شدن و تسویه اجباری مختص پوزیشن‌های معاملاتی بلند مدتی است. لیکویید شدن در پوزیشن‌های دراز مدت به ویژه در معاملات فیوچر، به الزامات مارجین قرارداد بستگی دارد. وقتی شما معاملات فیوچرز انجام می‌دهید، باید درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان حفظ مارجین معاملات پرداخت کنید. این مقدار به عنوان وثیقه برای پوشش دادن زیان‌های احتمالی عمل می‌کند.با تغییر قیمت دارایی پایه، طبیعی است که الزامات مارجین هم تغییر کند. اگر معامله به ضرر شما پیش برود و حساب حاشیه و ماجین شما به زیر سطح مارجین کال سقوط کند، برای پاسخ به این فراخوان، باید پول بیشتری اضافه کنید تا حساب‌تان را به سطح اولیه برگردانید. در غیر این صورت، پلتفرم وام‌دهی مجبور می‌شود موقعیت شما را بفروشد. این بدان معناست که آنها پوزیشن فیوچرز شما را برای محافظت در برابر زیان‌های بیشتر می‌فروشند. به بیان دیگر، موقعیت معاملاتی لیکویید می‌شود.
آیا لیکویید شدن برای تمامی تریدرها اتفاق می‌افتد؟
یکی از جذاب‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین جنبه‌های ارزهای دیجیتال، نوسان بالای این بازار است. بازارهای ارزهای دیجیتال ۲۴ ساعت شبانه‌روز باز هستند. یعنی این نوسانات شدید می‌توانند در هر زمانی از ساعات شبانه‌روز رخ دهند. چنین موردی می‌تواند برای تریدرهایی که مشتاق کسب سود از نوسان قیمتی هستند، چالش‌های تسویه حساب و لیکویید شدن را نیز برای آنها ایجاد کند.
تسویه حساب یکی از تهدیدات اصلی برای تریدرهای ارزهای دیجیتال است که از موقعیت‌های اهرمی در معاملات حاشیه‌ای استفاده می‌کنند.در طول افت قیمت یک دارایی دیجیتال، برخی از صرافی‌ها گاهی‌اوقات موقعیت اهرمی یک تریدر را به اجبار می‌بندند. این موقعیت به سطوح معامله تریدر و اینکه آیا او وجوه کافی برای باز نگه داشتن حساب جهت حفظ وثیقه‌ی وام ارزی خود دارد نیز وابسته است.تا زمانی که خطر نوسان قیمت در بازار رمز ارز وجود داشته باشد، امکان تسویه حساب و لیکویید شدن وثیقه‌اش هم وجود دارد. زمانی که تریدر قادر به پاسخگویی به فراخوان مارجین کال در رابطه با الزامات حفظ حساب خود از نظر نقدینگی کافی در حساب خود داشته باشد، ریسک لیکویید شدن هم از او دور خواهد بود. هر چه اهرم معاملاتی تریدر بالاتر باشد، ریسک‌های تسویه حساب متناسب با مقدار مشخصی از وجوه در حساب معاملات حاشیه‌ای او نیز بالاتر خواهد بود.هنگامی که این حرکت نامطلوب اتفاق می‌افتد، کل سرمایه اولیه تریدر در پلتفرم از دست می‌رود. این یکی از دلایلی است که پلتفرم به تریدر «هشدار می‌دهد» .اگر این اتفاق بیفتد، تا زمانی که تریدر وجوه بیشتری را به حساب خود واریز نکند، بعید است بتواند معامله دیگری انجام دهد.این امر به شدت در مورد مشتقات رمزنگاری که ریسک‌های بالاتری دارند، مانند قراردادهای دائمی و آتی، صدق می‌کند. دلیل اینکه پلتفرم باید در این موارد وارد ساز و کار لیکویید شود این است که تریدر پول بیشتری از دست ندهد، در غیر این صورت آن پلتفرم یا صرافی باید ضرر بیشتری را متحمل شود.
مثالی ساده از لیکویید شدن وام ارز دیجیتال
فرض کنید یک وام‌گیرنده از یک پلتفرم دیفای، وامی به ارزش ۱۰۰۰ DAI (یک استیبل کوین شناخته شده‌ی جهانی) دریافت می‌کند و ۲ ETH را به عنوان وثیقه قرار می‌دهد. اگر پلتفرم به طور متوسط نسبت وثیقه ۱۵۰٪ را نیاز داشته باشد، قرض‌گیرنده باید حداقل ۱۵۰۰ دلار ETH را به عنوان وثیقه حفظ کند تا وام ایمن بماند.
اگر قیمت ETH شروع به کاهش کند و ارزش ۲ ETH وام‌گیرنده به زیر ۱۵۰۰ دلار برسد، فرآیند لیکویید شدن آغاز می‌شود. قیمت لیکوییدیشن در این مثال، قیمتی از ETH خواهد بود که در آن ارزش وثیقه دیگر برای حفظ نسبت وثیقه مورد نیاز کافی نیست.بنابراین، اگر ETH به قیمتی کاهش یابد که ۲ ETH وام‌گیرنده کمتر از ۱۵۰۰ دلار ارزش داشته باشد، مثلاً ۷۵۰ دلار برای هر ETH (که در شرایط بازار روند بسیار پایین است)، وام در معرض خطر است و قیمت تسویه حساب اجباری و لیکویید شدن در این سناریو ۷۵۰ دلار برای هر ETH خواهد بود. در این مرحله، پروتکل بخشی یا تمام وثیقه‌ی ETH را برای پوشش دادن وام می‌فروشد.
چگونه از خطر لیکویید شدن جلوگیری کنیم؟
استیبل‌کوین‌ها عمدتا برای وام گرفتن استفاده می‌شوند، در حالی که دارایی‌های نوسانی که کاربران برای بلندمدت روی آنها حساب می‌کنند، به عنوان وثیقه استفاده می‌شوند. وام‌گیرنده‌ها باید همیشه یک حاشیه امن و سلامت بین دارایی‌های وثیقه‌شده و قرض گرفته شده حفظ کنند، به‌ویژه اگر وثیقه‌ی آنها یک دارایی پر نوسان باشد.
برای جلوگیری از لیکویید شدن، می‌توانیم ارزش وثیقه را با سپرده‌گذاری دارایی‌های بیشتر و متنوع‌تر یا بازپرداخت بخشی از وام افزایش دهیم. اگرچه پروتکل‌های دیگر می‌توانند از طریق مکانیزم‌هایی مانند محدود کردن انواع دارایی‌های پشتیبانی‌شده، تنظیم نسبت وام به وثیقه و اعمال نظارت دقیق بر وام‌ها فرآیند تسویه و لیکویید شدن سریع را محدود کنند و ضررها را در اسرع وقت کاهش دهند.در ادامه با برخی از اقداماتی که کاربران دیفای می‌توانند برای جلوگیری از تهدیدلیکویید شدن وثیقه خود انجام دهند، آشنا می‌شوید. دریافت وام کریپتو
تسویه پیش از موعد
یک راه ساده و مستقیم برای جلوگیری از تسویه اجباری و لیکویید شدن توسط یک پلتفرم وام‌دهی این است که به سادگی تمام یا بخشی از وام را خودتان با استفاده از وجوه حاصل از فروش وثیقه خود بازپرداخت کنید.
در حالی که این سناریو ایده‌آل نیست، ممکن است برای برخی از کاربران تنها راه برای جلوگیری از تسویه باشد. نکته مثبت این است که چنین کاری باعث می‌شود تا وام‌گیرنده کنترل بستن پوزیشن خود را در روند وام‌گیری داشته باشد. افزایش وثیقهوام‌دهی در دیفای بر مبنای مفهومی به نام نسبت وام به ارزش (LTV) استوار است که میزان وثیقه گذاشته شده در مقابل ارزش وام گرفته شده را اندازه‌گیری می‌کند. LTVهای رایج در فضای وام‌دهی دیفای، وام‌گیرندگان را قادر می‌سازد تا وام‌هایی بین ۵۰ تا ۷۵ درصد از ارزش وثیقه‌ای که قرار می‌دهند، دریافت کنند.اگر ارزش وثیقه به زیر نسبت توافق شده کاهش یابد، کاربر در معرض خطر لیکویید شدن قرار می‌گیرد.بنابراین، اگر تهدید لیکویید شدن نزدیک باشد، کاربران دیفای می‌توانند به سادگی با سپرده‌گذاری توکن‌های رمزنگاری بیشتری، ارزش وثیقه خود را افزایش دهند. این امر از وقوع تسویه در کوتاه‌مدت جلوگیری می‌کند، اما در صورتی که ارزش دارایی‌های وثیقه شده همچنان روند کاهشی داشته باشد، خطر لیکویید شدن همچنان وجود خواهد داشت.
نظارت مداوم LTV
یکی از راه‌های جلوگیری از تسویه اجباری، نظارت بر نسبت LTV وام است. ابزارها و خدمات مفیدی وجود دارند که به صورت بلادرنگ به وام‌گیرنده اطلاع می‌دهند و هشدارهای لازم را ارسال می‌کنند تا از وضعیت وام خود آگاه شود. مگر اینکه ۲۴ ساعت شبانه‌روز بیدار نباشید و این به‌روزرسانی‌ها را از دست بدهید. در چنین حالتی باز هم مشمول تسویه اجباری و لیکویید شدن می‌شوید. با این وجود، با توجه به نوسانات دارایی‌های وثیقه‌ای، نظارت بر LTV وام در زمان بسیار مهم است و یک تکنیک ساده و خوب برای به حداقل رساندن خطر تسویه اجباری است.
مدیریت ریسک
مهم‌ترین کاربرد وام‌های دیفای، تامین مالی حساب‌های معاملاتی است، بنابراین نحوه برخورد فرد با معاملاتش می‌تواند تاثیر زیادی بر وضعیت وام او داشته باشد. اگر تمام پول خود را در معاملات از دست بدهد، احتمال تسویه اجباری وثیقه‌اش بسیار زیاد است.
معامله‌گران باید با تعیین حد ضرر، تنوع‌بخشی به پرتفوی و جهت معاملات خود، استفاده از معاملات جفت ارز برای کاهش ریسک، نگهداری دفترچه معاملاتی و انجام هرگونه اقدام دیگری برای اطمینان از اینکه بدون نیاز به ریسک کردن وجوه خود، ریسک خود را مدیریت کنند.
مقایسه و انتخاب
تهدید لیکویید شدن را می‌توان به سادگی با انتخاب وام با نسبت LTV منصفانه‌تر کاهش داد – وامی که حتی در صورت کاهش بازار، بازپرداخت آن دشوار نباشد.
در حالی که اختلاف بین نسبت‌های LTV مختلف در پلتفرم‌های اصلی دیفای مانند Compound، Aave و MakerDAO کم است، هنوز گزینه‌هایی برای وام‌گیرندگان بالقوه دیفای وجود دارد.سخن آخر اینکه هیچ راه فراری از لیکویید شدن در دیفای وجود ندارد. با این حال، با رعایت برخی اصول ایمنی اولیه و جست‌وجو برای یافتن بهترین شرایط وام که با شرایط شما همسو باشد، می‌توان از آن جلوگیری کرد.
