تکامل و تحول دائمی اکوسیستم ارزهای دیجیتال باعث میشود تا هر روز خبر جدیدی از این حوزه، تیتر بزرگ اخبار دنیا باشد. بالا و پایین شدن قیمت رمز ارزها همواره یکی از نگرانیهای صاحبان سرمایه در این حوزه بوده و توجهها را به خود جلب کرده است. اما یکی از شاخههای این حوزه، ساکت و آرام به کار خودش ادامه میدهد و در دریای متلاطم ارز دیجیتال، سعی دارد کشتیاش را صحیح و سالم به ساحل برساند.
نام این پدیده «استیبلکوین» است. استیبلکوینها تلاشی برای ایجاد توکنهای مبتنی بر ارز دیجیتال با قیمتی ثابت هستند. این ثبات در قیمت با اتصال توکن به داراییهایی مانند طلا یا ارز فیات (پول نقد مثلا دلار یا یورو) به دست میآید.
نوسانات شدید ارزهای دیجیتال، چه در بلندمدت و چه در کوتاهمدت، باعث شده است که اغلب به عنوان یک سرمایهگذاری سوداگرانه شناخته شوند. استیبلکوینهایی که از سوی سرمایهگذاریهای سنتیتر پشتیبانی میشوند، اعتماد بیشتری در بازار ایجاد میکنند. به همین دلیل، استیبلکوینها اغلب به گزینهای رایج برای تصمیمات مالی اصلی کاربران مثل قرض دادن و وام گرفتن یا خردهفروشی ارزهای دیجیتال تبدیل شدهاند.
نوسان قیمت، بیتکوین را برای استفاده روزانه بسیار ناپایدار میکند. ما به یک دارایی دیجیتال نیاز داریم که غیر متمرکز باشد و در عین حال، ارزش آن دائما در حال تغییر و تحول نباشد. این دارایی همچنین باید به عنوان وسیله مبادله عمل کند. یعنی ارزش آن باید در طول زمان ثابت بماند. به طور ایدهآل، یک دارایی دیجیتال باید تورم پایینی داشته باشد تا قدرت خرید خود را حفظ کند.
استیبلکوینها با گره زدن خود به یک دارایی کمنوسانتر مانند طلا یا ارز فیات به ثبات میرسند. چنین کاری این رمز ارزها را به یک پول واقعی تبدیل میکند چرا که ثبات قیمت را به همراه دارد.
در این مقاله، به بررسی استیبلکوینها و ضرورت استفاده از آنها میپردازیم. همچنین به تاریخچه پیدایش آنها پرداخته و انواع استیبلکوینهای موجود در بازار را مرور میکنیم.
استیبلکوین چیست؟
استیبلکوین یک دارایی دیجیتال است که ارزش آن با پشتیبانی دارایی متعارف، ثابت باقی میماند و نوسان قیمت کمتری را نسبت به سایر رمز ارزها تجربه میکند. این دارایی پشتیبان میتواند ترکیبی از ارزها، یک ارز فیات واحد یا سایر داراییهای ارزشمند باشد.
هدف استیبلکوینها ایجاد یک محیط پایدار و قابل اعتماد برای افزایش پذیرش ارزهای دیجیتال و نفی ماهیت سوداگرانه آنها است. استیبلکوین بهترین ویژگیهای هر دو دنیا را ارائه میدهند: امنیت و غیر متمرکزسازی ارزهای دیجیتال، همراه با ثبات ارزهای فیات.
ضرورت استفاده از استیبلکوینها
کاربران معمولی ارزهای دیجیتال سنتی را که ثبات بلند یا کوتاهمدت ندارند، بسیار پرخطر میدانند.
پذیرش ارزهای دیجیتال به عنوان جایگزین مستقیم برای ارز فیات سنتی نیازمند «ثبات» است. یک ارز ناپایدار قدرت خرید دارندگان آن را به خطر می اندازد.
استیبلکوینها نوعی از رمز ارز هستند که در آن نگرانی ناشی از نوسانات یا بیثباتی قیمت ارزهای دیجیتال وجود ندارد. ما فهرستی از مزایای ارائه شده توسط بازار استیبلکوین را گردآوری کردهایم که در ادامه میخوانید.
کمترین نوسان یا عدم نوسان
نمونه بارز نوسان شدید ارزهای دیجیتال متعلق به بیتکوین، اولین ارز دیجیتال است. از زمان پیدایش، قیمت بیتکوین فراز و نشیب زیادی را تجربه کرده است. به عنوان مثال، در اوایل سال ۲۰۲۱، بیتکوین به بالاترین قیمت خود تا آن زمان یعنی ۶۴۰۰۰ دلار رسید، سپس تا زیر ۳۰۰۰۰ دلار در همان تابستان سقوط کرد. این ارز پس از افزایش مجدد به ۶۸۰۰۰ دلار در نوامبر ۲۰۲۱، در ژانویه ۲۰۲۲ به حدود ۳۵۰۰۰ دلار کاهش یافت.
مردم عادی، استیبلکوینهایی را که با ارز فیات پشتیبانی میشوند به عنوان دسته قابل قبولتری از ارزهای دیجیتال میبینند. قیمت بازار استیبلکوینها به اندازه ارزهای دیجیتال محبوب مانند بیتکوین یا اتریوم، دائما در نوسان نیست.
پرداختها و دریافتهای جهانی
موسسات مالی مانند ولز فارگو و جیپیمورگان به استیبلکوینها به عنوان راه حلی کارآمد برای تسویهحسابها و پرداختهای بینالمللی نگاه میکنند. تراکنشهای برونمرزی با استیبلکوینها نسبت به روشهای سنتی SWIFT یا Western Union سریعتر، ارزانتر و کارآمدتر هستند.
روشهای فعلی نه تنها هزینهبردار هستند، بلکه برای انجام یک پرداخت بینالمللی به چندین روز زمان نیز نیاز دارند. این در حالی است که با استفاده از استیبلکوینها، میتوان وزن و هزینههای غیرضروری مربوط به پرداختها را به طور قابل توجهی کاهش داد. به تازگی، از استیبلکوین تتر برای انتقال میلیونها دلار ارزش در مرز چین و روسیه استفاده شده است.
برای مثال، بانک شینهان، بانک پیشرو در کره جنوبی، در حال همکاری با هدرا برای استفاده از استیبلکوینها در زمینه حوالههای بینالمللی است.
محافظت از معاملهگران ارزهای دیجیتال
استیبلکوینها همچنین میتوانند تجارت ارزهای دیجیتال را تثبیت کرده و از سرمایهگذاران در بازارهای پرنوسان محافظت کنند. در بازار نزولی، معاملهگران میتوانند بیتکوین، اتریوم یا سایر داراییهای دیجیتال خود را در کسری از ثانیه به استیبلکوین تبدیل کنند. معاملهگران همچنین میتوانند با استفاده از امتیاز مقایسه، داراییهای دیجیتال خود را افزایش دهند، سپس با استفاده از استیبلکوین و بدون نیاز به تبدیل آنها به ارز فیات، به بازار وارد یا از آن خارج شوند.
انواع استیبلکوینها
در بازار ارزهای دیجیتال، استیبلکوینها به چهار دسته اصلی تقسیم میشوند:
۱. استیبلکوینهای پشتیبانیشده با ارز فیات (Fiat-collateralized stablecoins):
این نوع استیبلکوینها رایجترین نوع هستند و با نسبت ۱:۱ پشتیبانی میشوند، به این معنی که هر استیبلکوین را میتوان با یک واحد ارز فیات مبادله کرد. پشتیبانی این نوع استیبلکوینها به وسیله ارزهای فیات مانند یورو، دلار آمریکا یا پوند انگلیس انجام میشود. به ازای هر استیبلکوینی که وجود دارد، ارز فیات معادل آن در خزانهای برای حمایت از آن نگهداری میشود. هدف این است که با نگه داشتن ارز فیات واقعی در حسابهای بانکی واقعی، یک استیبلکوین با قیمت ثابت ایجاد شود.
اگرچه این دسته از استیبلکوینها سادهترین نوع هستند، اما متمرکزترین نوع نیز محسوب میشوند. یک نهاد مرکزی به عنوان حافظ ذخایر ارز فیات عمل میکند و صدور توکنهای پشتیبانیشده با ارز فیات و دریافت ارزهای فیات جدید را مدیریت میکند.
مزایا:
- ساختار ساده
- ارز فیات نسبتا پایدار است و نوسانات کم را تضمین میکند
ریسکها:
- ساختار متمرکز، فضا را برای هک و ورشکستگی باز میکند
- اعتماد به آن همراه با ریسک است: شما باید به ناشر توکنها و سازمان متمرکزی که ذخایر را نگه میدارد اعتماد کنید
- نیاز به مقررات و حسابرسی دارد.
استیبلکوینهای پشتیبانیشده با ارز دیجیتال (Crypto-backed stablecoins)
در این نوع استیبلکوینها، برخلاف نمونه قبلی که با ارز فیات پشتیبانی میشد، از خود ارزهای دیجیتال به عنوان پشتوانه استفاده میشود. بدین صورت که مقدار مشخصی از یک ارز دیجیتال به عنوان وثیقه قفل میشود تا ارزش ثابت استیبلکوین را تضمین کند.
برای جبران نوسانات قیمت، توکن پشتوانه از سیستمی به نام «تعهد وثیقه» استفاده میکند. به دلیل نوسانپذیری ارزهای دیجیتال، نسبت ارزش استیبلکوین به وثیقه ارز دیجیتال آن دقیقا ۱:۱ نیست. به عنوان مثال، یک توکن پشتیبانیشده با ارز دیجیتال که به دلار آمریکا وصل شده است، ممکن است برای هر استیبلکوین، معادل دو دلار وثیقه ارز دیجیتال داشته باشد.
مزایا:
- غیرمتمرکز بودن به دلیل استفاده از بلاکچین
- نیاز نداشتن به متولی مرکزی
- نیازی به مقررات و حسابرسی ندارد
ریسکها:
- ساختار پیچیدهتر
- وابستگی شدید به وثیقه ارز دیجیتال
استیبلکوینهای بدون وثیقه (Non-collateralized stablecoins)
این گروه از استیبلکوینها برای حفظ ثبات قیمت توکن، از سیستمی به نام «سینیوراژ» (Seigniorage) استفاده میکنند. این سیستم میتواند ارز فیات یا داراییهای واقعی مانند طلا را به عنوان پشتوانه داشته باشد. به این نوع استیبلکوینها، «الگوریتمی» و «بدون وثیقه» هم گفته میشود.
سیستم سینیوراژ در استیبلکوینهای الگوریتمی از طریق قراردادهای هوشمند مبتنی بر الگوریتم عمل میکند و در صورت نوسان قیمت نسبت به دارایی پایه، اقدام به عرضه یا فروش توکن میکند.
مزایا:
- غیر متمرکز بودن به دلیل عدم نیاز به وثیقه
- استفاده از قراردادهای هوشمند برای ایجاد سیستمی قابل اعتماد
- ارائه ابزارهای تعاملی از طریق سهام و اوراق قرضه توکن
ریسکها:
- پیچیدگی مکانیزم نسبت به سایر انواع استیبلکوینها
- عدم تضمین تامین تقاضای بالا
- سابقه عدم موفقیت مکانیزمهای تثبیت قیمت (مانند Terra UST)
استیبلکوینهای با پشتوانه کالایی
برخلاف استیبلکوینهای الگوریتمی، استیبلکوینهای با پشتوانه کالایی توسط داراییهای قابل تعویض مانند فلزات گرانبها پشتیبانی میشوند. رایجترین کالا برای پشتیبانی از این استیبلکوینها طلا است. برخی از صادرکنندگان مانند دکسوس طلا و کیتکو طلا، استیبلکوین خود را به گونهای طراحی کردهاند که با تبدیل کوینها به شمش طلا، پول نقد دریافت کنند.
اما در موارد دیگر، استیبلکوینها با املاک و مستغلات، نفت یا سایر فلزات گرانبها پشتیبانی میشوند. دارایی پایه اغلب در یک مکان متعلق به یک شخص ثالث قابل اعتماد نگهداری میشود. این استیبلکوینها خریدار را به بازخرید توکن یا یک کالا مجاز میکنند.
مزایا
- هر استیبلکوین با پشتوانه کالا توسط داراییهای واقعی پشتیبانی میشود.
- قیمت کالاها نسبتا ثابت است.
- توکنسازی کالاها نقدینگی بیشتری به بازار میآورد.
ریسکها
- این سیستم متمرکز است که به دلیل وجود یک نقطه شکست (single point of failure) خطرات هک شدن احتمالی را افزایش میدهد.
- برای اطمینان از صحت آن باید تحت فرآیند حسابرسی قرار بگیرد.
تاریخچه استیبلکوینها
از زمان ظهور اینترنت، تقاضا برای دیجیتالی کردن ارز فیات (پول نقد) و کاهش مجوزهای آن وجود داشته است. کارآفرینان و موسسات، ایده ایجاد یک دلار دیجیتال را آزمایش و سفر خود را با راهاندازی BitUSD آغاز کردند.
اولین استیبلکوین: BitUSD
BitUSD که در سال ۲۰۱۴ راهاندازی شد، اولین استیبلکوینی بود که به عنوان توکن در بلاکچین BitShare صادر شد. این استیبلکوینِ پیشگام، توسط دو چهره برجسته در صنعت بلاکچین، چارلز هاسکینسون و دن لاریمر، ایجاد شد. این توکن با توکن اصلی BTS، پشتیبانی میشود و طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال دیگر هم آن را پشتیبانی میکردند و همگی آنها در یک قرارداد هوشمند برای «عمل به عنوان وثیقه» قفل شده بودند.
ظهور تتر (USDT)
تتر (USDT) که در سال ۲۰۱۴ توسط Tether Limited راهاندازی شد، به یکی از محبوبترین استیبلکوینهای بازار تبدیل شده است. این تیم مفهوم سادهای را برای ایجاد یک ارز دیجیتال معرفی کرد که در طول سقوط قیمت بازار، قیمت ثابتی را حفظ کند.
برای هر استیبلکوین USDT صادر شده، یک دلار آمریکا به عنوان ذخیره نگهداری میشود. هدف این بود که قیمت USDT تقریبا روی یک دلار تثبیت شود. هر توکن USDT را میتوان با یک دلار آمریکا مبادله کرد. USDT به آرامی شروع شد اما در طی روند صعودی بیتکوین در سال ۲۰۱۷، زمانی که کل عرضه آن تقریبا به ۱۰ میلیون رسید، رونق گرفت.
پروتکل
USDT در ابتدا برای استفاده، از بلاکچین بیتکوین (پروتکل های Omni و Liquid) به عنوان پروتکل انتقال خود استفاده کرد و امکان تراکنش ارزهای فیات توکنشده را فراهم کرد. با این حال، توکنهای Tether در حال حاضر از پروتکلهای متعددی از جمله اتریوم، Algorand، بیتکوین کش، EOS، ترون و OMG استفاده میکنند. از آنجایی که پروتکل اصلی Tether از شبکه بیتکوین استفاده میکند، امنیت و ثبات بلاکچین بیتکوین را به ارث برده است.
هدف
Tether به افراد اجازه میدهد تا به سرعت و به طور کارآمد ارزش دیجیتال را از یک صرافی به صرافی دیگر بدون استفاده از یک ارز دیجیتال ناپایدار منتقل کنند. این واقعیت که یک دلار آمریکا Tether را پشتیبانی میکند، برای غولهای سهام و معاملهگران روزانه جذاب میکند. به این ترتیب برای سرمایهگذاران به عنوان جایگزینی برای فیات، مکانی امن برای سرازیر کردن سرمایههایشان در زمانی که بازار نوسان دارد، فراهم میکند.
جنجالها
در حال حاضر، تتر بزرگترین توکن بازار ارز دیجیتال و همچنین بحثبرانگیزترین آنها است. منتقدان Tether ادعا کردهاند که این استیبلکوین توسط دلار واقعی آمریکا پشتیبانی نمیشود و توکنهای USDT از هوا ساخته شدهاند و هیچ پشتوانهای ندارند.
انتقادات پس از اینکه Tether در سال ۲۰۱۸ با مشکلاتی مواجه شد، افزایش یافت. این شرکت به جای انجام حسابرسی، راه خود را از شرکت حسابرسی جدا کرد. یک سال بعد، دادستان کل نیویورک این ارز را بررسی کرد و ادعا کرد که Tether منابع کافی برای پشتیبانی کامل از این توکن را ندارد. Tether و Bitfinex در نهایت ۱۸.۵ میلیون دلار به ایالت نیویورک پرداخت کردند و برای حل این موضوع بدون پذیرش اتهامات، با الزامات گزارشدهی شفافیت جدید موافقت کردند.
با این حال، Tether ادعا میکند که با توجه به نیازهای موجود، توکنهای جدیدی ضرب میکند. به عنوان مثال، اگر یک دلار به Tether بدهید، ۱ USDT در ازای آن دریافت خواهید کرد. بهانه Tether برای عدم افشای حسابرسیهای خود این است که آنها نمیخواهند نظارتکنندگان بدانند چگونه دلارهای آمریکا به Tether تبدیل میشوند.
USD Coin)USDC)، پیشتاز بعدی
ارز دیجیتال USDC، که در سپتامبر ۲۰۱۸ توسط شرکت Circle راهاندازی شد، یک استیبلکوین با ارزش دلاری ۱ به ۱ است. با توجه به تردیدهایی که نسبت به تتر وجود داشت، استیبلکوینهای حمایتشده با دلار آمریکا که شفاف و قابلیت حسابرسی دارند، محبوب و قابل توجه شدند. USDC مقرراتگذاری شده و قابلیت بررسی دارد و عملکردی تقریبا مشابه تتر دارد.
این استیبلکوین برخلاف سایر ارزهای دیجیتال ایجاد نمیشود. در عوض، به عنوان توکنهای Solana SPL، ERC-20 و Algorand ASA در دسترس است. خریداران میتوانند با استفاده از دلار آمریکا در صرافیهای مختلف، USDC خریداری کنند.
USDC توسط Circle در همکاری با Coinbase ایجاد شد؛ با این حال، خود شرکت Circle توکنهای این استیبلکوین را منتشر میکند. این شرکت همچنین مالک صرافی Poloniex است و سرمایهگذارانی از Goldman Sachs و Baidu دارد.
پروتکل
USDC در حال حاضر روی چندین بلاکچین منتشر میشود، اما برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ در بلاکچین اتریوم معرفی شد. افزایش کارمزد تراکنشها در شبکه اتریوم، نیاز به راهاندازی این توکن در شبکههای دیگر با کارمزدهای نسبتا پایینتر را ایجاد کرد. بنابراین، این مورد در چندین شبکه از جمله Algorand، Solana و Stellar منتشر شد.
هدف
USDC در صرافیهای بزرگ مانند Coinbase، Poloniex، Binance، Huobi و Serum Dex معامله میشود. این استیبلکوین همچنین میتواند در چندین پروتکل غیر متمرکز مالی استفاده شود. بهعنوان مثال، میتوانید آن را در BlockFi سپردهگذاری کرده و سود دریافت کنید. معاملهگران نگهداری USDC را بهعنوان یک دارایی باثبات که از نوسانات بازار اجتناب میکند، مفید میدانند.
TrueUSD
TrueUSD یک توکن ERC-20 کاملا وثیقهگذاریشده، به طور شفاف تایید شده و از نظر قانونی محافظت شده است که ارزش آن به دلار آمریکا وابسته است. این استیبلکوین در سال ۲۰۱۸ به عنوان بخشی از پلتفرم رمزگذاری دارایی TrustToken راهاندازی شد.
TrueUSD وثیقه را در حسابهای بانکی شرکای امانتدار که قراردادهای امانت را امضا کردهاند، نگهداری میکند. این حسابهای بانکی هر ماه برای اطمینان از اعتماد به TrueUSD، تحت حسابرسی قرار میگیرند.
پروتکل
توکنهای TrueUSD از طریق پروتکل Omni در شبکه بیتکوین صادر میشوند، به طوری که هیچ نظارتی بر صدور توکنها وجود ندارد. با این حال، این توکنها بر اساس چارچوب پیشرفته صدور شبکه اتریوم ساخته شدهاند.
هدف
استیبلکوین TrueUSD با در نظر گرفتن موارد استفاده مختلف ایجاد شده است، از جمله:
- پوشش ریسک نوسانات بازار برای معاملهگران و صرافیها
- استفاده از شبکههای بلاکچین بدون مواجهه با نوسانات قیمتی شدید
- کمک به اقتصادهای در حال توسعه
Maker DAI
DAI، یک استیبلکوین مستقر بر روی شبکه اتریوم است که در سال ۲۰۱۷ راهاندازی شد و ارزش ثابتی معادل یک دلار آمریکا دارد. این توکن ERC-20 همچنین در سیستم وامدهی MakerDAO نقش برجستهای دارد. هر بار که کسی در MakerDAO وام میگیرد، یک Dai ایجاد میشود. قیمت هر استیبلکوین با استفاده از قراردادهای هوشمند کنترل میشود. اگر قیمت بالا یا پایین برود، استیبلکوینهای Dai برای تثبیت قیمت روی یک دلار ایجاد یا سوزانده میشوند.
پروتکل
پروتکل پشت استیبلکوین Dai یک پلتفرم منبع باز است که هر کسی میتواند برای ایجاد توکنهای Dai در برابر داراییهای وثیقه دیجیتال از آن استفاده کند. DAI توسط کاربران Maker Vault ایجاد میشود که میتوانند با استفاده از Oasis.app وثیقه دیجیتال سپردهگذاری کنند. در ابتدا، DAI با پشتیبانی تنها از Pooled Ether) (PETH که با سپرده گذاری ETH در یک قرارداد هوشمند به دست میآمد، راهاندازی شد.
هدف
Dai یک پناهگاه با ثبات در برابر ارزهای دیجیتال محبوب مانند بیتکوین یا اتریوم است. از آنجایی که Dai باثبات است، کسب و کارها میتوانند به آن برای پذیرش و ارسال پول با ثبات در شبکههای دیجیتال تکیه کنند. DAI همچنین میتواند در اروپا با استفاده از کارت اعتباری Monolith Visa Debit Card خرج شود.
آینده استیبلکوینها
هدف از یک استیبلکوین فراتر از یک قرارداد صرفا مالی است. این مورد یک شکل جدید از پول دیجیتال است که به جای کنترل توسط یک مرجع مرکزی، به صورت الگوریتمی کنترل میشود و مزایای مالی مشابه ارزهای فیات را ارائه میدهد. استیبلکوینها به عنوان داراییهای ذاتا با ثبات، میتوانند دربهای جدیدی را به پذیرش گسترده داراییهای دیجیتال در زندگی روزمره باز کنند.
اما به دلیل خطرات ذاتی استیبلکوینها، دولتها در حال بررسی اشکال جدیدی از مقررات هستند. این به معاملهگران نه تنها در برابر نوسانات قیمت، بلکه در برابر سرقت یا ورشکستگی نیز تضمین حفاظت میدهد.
اگرچه مشکلات استیبلکوینها همچنان در حال رفع شدن است، اما این پدیدههای نویت دیجیتال، پتانسیل عظیمی برای تغییر چشمانداز پرداخت جهانی دارند. با ادامه روند «تثبیت» استیبلکوینها و جلب اعتماد عمومی، نحوه استفاده بخش مالی از داراییهای دیجیتال به تکامل نزدیک میشود. زمان نشان خواهد داد که آنها چگونه آینده امور مالی را شکل خواهند داد.