وام گرفتن یکی از روش‌های افزایش سرمایه و به دست آوردن نقدینگی در مواقع نیاز است. امروزه با پیشرفت سیستم بانکداری این شیوه از حالت سنتی آن خارج شده و به‌طور سیستماتیک به مشتریان بانک‌ها وام داده می‌شود. اما با همه‌گیر شدن رمز ارزها و زیاد شدن دارایی‌های دیجیتال امکاناتی فراهم شده تا سرمایه‌داران چنین ارزهایی نیز بتوانند از فرصت قرض دادن و قرض گرفتن نقدینگی استفاده کنند.
در این نوشته قصد داریم توضیح دهیم که وام رمز ارز چیست، چه مزایا و ریسک‌هایی دارد و از چه طریقی می‌توان این وام‌ها را دریافت کرد.
وام‌دهی رمز ارزها به چه معناست؟
وام‌دهی رمز ارزها یک اتفاق جدید در امور مالی و شبکه بلاک‌چین است. این نوع از خدمات مالی را می‌شود وام غیر متمرکز به حساب آورد. در این شیوه، سرمایه‌گذاران با اعطای وام‌هایی بر پایه رمز ارزهایی مثل بیت‌کوین یا اتریوم به وام‌گیرندگان، سرمایه خود را با آنها به اشتراک می‌‌گذارند و در قبالش سود دریافت می‌کنند. این نوع از وام‌دهی تقریبا مشابه وام‌دهی همتا-به-همتاست. با این‌همه، تفاوت‌هایی هم دارد و مهمترین فرقش وجود یک شرکت یا پلتفرم واسط برای دادن وام است.
اینجا نقش بسترهای وام‌دهی پررنگ می‌شود. کاری که بسترهای وام‌دهی انجام می‌دهند ایجاد فضایی برای دریافت تضمین از وام‌گیرندگان به نفع وام‌دهندگان است تا خیال وام‌دهندگان را از بازپرداخت آن راحت کنند.
سیستم وام‌دهی رمز ارزها شرایطی فراهم کرده که وام‌گیرندگان را موظف به پرداخت وثیقه‌های خود می‌کند. با وجود چنین شرایطی، اگر وام‌گیرنده‌ای از پرداخت اقساطش امتناع کند با دسترسی‌ای که وام‌دهنده به رمزرازهای وام‌گیرنده خواهد داشت، امکان فروش آنها را به دست می‌‌آورد و می‌تواند با فروش آن سرمایه خود را نجات دهد. این وثیقه‌ها تا حد زیادی جلوی کلاهبرداری‌ها را می‌گیرد و نقشِ بازدارنده را بازی می‌کنند. برای مثال وام‌گیرنده موظف است وثیقه‌ای به ارزش ۱۵۰% وامش در پلتفرم وام‌دهی بگذارد تا در صورت نپرداختن وام، امکان برداشت از وثیقه وجود داشته باشد.
چطور می‌توان از سیستم وام‌دهی رمز ارزها بهره برد؟
همون‌طور که اشاره کردیم، وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان هر دو می‌توانند به‌وسیله پلتفرم‌های وام‌دهی به یکدیگر متصل شوند. در واقع بسترهای وام‌دهی رابطِ میان این دو به حساب می‌آیند. بنابراین، برای بهره‌بردن از این سیستم همواره پای سه شخص به صورت حقیقی و حقوقی در میان است. این سه شخص عبارتند از:
- وام‌دهنده
- وام‌گیرنده
- بستر واسط وام‌دهی – پلتفرم وام‌دهی
وام‌دهنده شخصی است که مقدار معینی از یک رمز ارز را به‌عنوان وام در اختیار شخص دیگری قرار می‌دهد. پلتفرم‌های وام‌دهی، رابط میان وام‌دهنده و وام‌گیرنده هستند و وظیفه حفظ امنیت معاملات مرتبط را بر عهده دارند. این بسترها می‌توانند متمرکز یا غیر متمرکز باشند و فعالیت خود را برحسب نوع تمرکز پذیری سیستم انجام دهند.
در سیستم‌های متمرکز، عده‌ای از افراد و شرکت‌های معین که در نقطه‌ای مشخص از جهان مشغول به فعالیت هستند، مسئولیت عملیات‌ها را بر عهده می‌گیرند و به مشتریان خدمات ارائه می‌دهند. در حالی که در سیستم و بسترهای غیر متمرکز، افراد موجود در شبکه بلاک‌چین به‌طور کاملا ناشناس و با تبعیت از قوانین وام‌دهی بلاک‌چین خدمات مربوط را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند و از امنیت معاملات اطمینان خاطر کسب می‌کنند.
وام‌گیرنده می‌تواند یک شخص حقیقی یا یک کسب‌وکاری باشد که به دنبال جذب سرمایه و بودجه برای دستیابی به اهدافش است و در قبال وام دریافتی، وثیقه‌ای از نوع رمز ارز به وام‌دهنده می‌دهد.
در حالی که وام‌دهی ارز دیجیتال در هر پلتفرم و بستر وام‌دهی مراحل و شرایط خاص خودش را دارد، با این‌همه در تمامی این بسترها قوانین یکسان و مفاهیم پایه مشابه هستند. صرفا جزئیات این عملیات در آنها متفاوت است.
سیستم وام‌دهی ارز دیجیتال هم مثل بسیاری از عملیات‌های مرتبط با شبکه رمز ارزها به‌واسطه قراردادهای هوشمند (Smart Contract) انجام می‌شود. قراردادهای هوشمند قراردادهای خودکاری هستند که شرایط و ضوابط آنها به صورت کد نوشته شده و درون هر بلاک قرار داده می‌شود. این خط کد و بلاک در شبکه بلاک‌چین توزیع شده و به‌صورت کاملا غیر متمرکز اجرای تعهدات را برای طرفین قرارداد الزامی می‌کند.
ارزش بازار وام ارز دیجیتال، رشد و پیش‌بینی بازار
بر اساس گزارش اخیر سازمان TGlobal Market Insights انتظار می‌رود بازار وام‌های رمز ارزی افراد بی‌شماری را به خود جذب کند. به طور روزانه شمار سرمایه‌داران دارایی‌های رمز ارزی که متوجه می‌شوند می‌توانند از دارایی‌های خود به‌عنوان وثیقه اخذ وام استفاده کنند در حال افزایش است.
اکثر این افراد نیاز دسترسی به بودجه‌های مالی را در خود احساس می‌کنند و به این نتیجه رسیده‌‌اند که می‌توانند از سرمایه‌های مجازی خود به‌عنوان وثیقه‌ای برای اخذ وام‌های مالی بدون دردسرهای اخذ وام از سیستم‌های بانکداری استفاده کنند. با توجه به پیش‌بینی‌های سازمان‌های مالی بزرگ دنیا، بازار وام‌های رمزنگاری‌شده طی سال‌های آینده رشد بی‌سابقه‌ای خواهد داشت. بررسی‌ها نشان می‌هد رشد این بازار در چند سال آینده بالغ بر ۱۲۰ میلیارد دلار خواهد شد. یکی از دلایل این رشد پیشرفت سریع فناوری و دیجیتال شدن فرایندهای مختلف است. بعضی از متخصصان حدس می‌زنند این رشد به ۲۰۰ میلیون دلار هم برسد.
شرایط و پیش‌نیاز وام ارز دیجیتال
کریپتوکارنسی برداشت ما از امور مالی را کاملا متحول کرده و از جمله تغییرات چشمگیر در این زمینه تغییر در مفهوم وام است. این قراردادهای مالی جدید به دارندگان کریپتو این فرصت را می‌دهد تا از دارایی‌های خود برای استقراض پول، به عنوان وثیقه استفاده کنند. به این ترتیب راهی برای دسترسی به نقدینگی بدون نیاز به فروش دارایی‌های کریپتویی پیش پای آنها قرار می‌گیرد.
در صنعت ارزهای دیجیتال، وام‌های رمز ارز نسبتا جدید هستند. این مفهوم در سال‌های اخیر محبوبیت خود را به طور چشم‌گیری افزایش داده است. اساسا، این فرآیند به معنای استفاده از رمز ارز به عنوان وثیقه برای تضمین وام است. بنابراین، شبیه به یک وام معمولی است. با این حال، چندین جنبه متمایز وجود دارد که آن را از وام‌دهی سنتی متمایز می‌کند.
وام‌گیرندگان می‌توانند از رمز ارز خود به عنوان وثیقه برای وامی که به شکل یک ارز دیجیتال دیگر یا یک ارز فیات (پول نقد) است، استفاده کنند. وام‌گیرندگان از این طریق به یک نقدینگی دسترسی پیدا می‌کنند که در بازار پر نوسان رمز ارز می‌تواند برایشان پر سود باشد.
فرض کنید یک وام‌گیرنده مالک ۱ بیت‌کوین است و برای پوشش یک هزینه غیر منتظره به پول نیاز دارد. آن فرد به جای فروش بیت‌کوین، این امکان را دارد از آن به عنوان تضمین برای دریافت وام و تبدیل به ارز فیات یا ارز دیجیتال استفاده کند. یعنی وام‌گیرنده بدون فروش حتی کوچکترین بخش از آن ۱ بیت‌کوین به نقدینگی مورد نیاز خود دسترسی پیدا می‌کند. وام‌دهندگان هم می‌توانند با وام دادن به وام‌گیرندگان، سود دارایی ارزهای دیجیتال خود را بیشتر کنند. نرخ بهره وام کریپتو بر اساس پلتفرم، نوع ارز دیجیتال مورد استفاده و سایر عوامل متفاوت می‌تواند متفاوت باشد.
چگونه کار می‌کند؟
به طور معمول، فرآیند وام‌دهی کریپتو از بخش‌های متعددی تشکیل شده است. ابتدا، وام‌گیرنده یک پلتفرم یا خدمات وام‌دهی ارز دیجیتال را انتخاب و برای یک حساب، ثبت نام می‌کند. سپس دارایی‌های کریپتو را به کیف پولی که آن پلتفرم پشتیبانی می‌کند، می‌فرستد؛ جایی که سکه‌ها به عنوان وثیقه برای وام ذخیره می‌شوند. سپس، وام‌گیرنده مبلغ وام و پارامترهای وام را مشخص می‌کند. این پارامترها معمولا شامل نرخ بهره و دوره بازپرداخت است.
وام‌دهنده درخواست وام و نوع وثیقه را ارزیابی می‌کند و در صورت تایید وام، نقدینگی به حساب وام‌گیرنده واریز می‌شود. این پلتفرم اصل و سود را از حساب وام‌گیرنده کسر می‌کند و پس از بازپرداخت وام، وثیقه را به کیف پول وام‌گیرنده باز می‌گرداند. اگر وام‌گیرنده نتواند وام را بازپرداخت کند، پلتفرم ممکن است وثیقه را بفروشد تا مبلغ وام معوقه را پوشش دهد. وام‌دهندگان دارایی دیجیتال خود را به کیف پولی که پلتفرم ارائه می‌دهد سپرده می‌کنند و بر اساس نرخ بهره، وثیقه و سایر عوامل، این دارایی‌ها را برای وام‌دهی ارائه می‌دهند.
این پلتفرم، وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان را به هم متصل و رمز ارز وام را فراهم می‌کند. در کنار آن، وام‌دهندگان می‌توانند با قرض دادن دارایی‌های رمز ارز شده خود به وام‌گیرندگان، از دارایی‌های دیجیتال خود سود کنند. نرخ بهره وام کریپتو به طور کلی بالاتر از نرخ بهره وام سنتی است که نشان‌دهنده ریسک اضافی مرتبط با وام دادن و استقراض ارزهای دیجیتال است.
مزایا و ریسک‌های گرفتن وام کریپتو
به طور معمول، وام‌گیرندگان و وام‌دهندگان می‌توانند از وام‌های ارز دیجیتال سود ببرند. وام‌گیرندگان از دسترسی به نقدینگی بدون فروش کریپتو سود می‌برند و وام‌دهندگان با قرض دادن رمز ارزهای خود به سود می‌رسند. با این حال، حتی بهترین پلتفرم‌های وام رمز ارز هم دارای معایبی هستند که باید پیش از وارد شدن به پروسه استقراض ارز دیجیتال به خوبی شرایط آن را مطالعه کرد.
در ادامه می‌توانید برخی از مزایا و ریسک‌های مرتبط با فرایند وام ارز دیجیتال را به طور خلاصه مطالعه کنید.
مزایا
بیایید ابتدا مزایای بی‌شمار دریافت وام رمز ارز را بررسی کنیم:
بدون نیاز به بررسی اعتبار
وام‌دهندگان سنتی معمولا قبل از اعطای وام نیاز به بررسی اعتبار فرد درخواست‌دهنده داشتند. این بررسی برای افراد دارای اعتبار بد یا فاقد اعتبار می‌توانست دشوار باشد. اما در زمینه وام‌دهی ارز دیجیتال طی کردن چنین پروسه وقت‌گیری لزومی ندارد و همه مراحل خیلی سریع انجام می‌شود.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید
گرفتن وام رمز ارز می‌تواند دسترسی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را فراهم کند که راه‌حل‌های مالی معمول به ندرت ارائه می‌دهند.
دسترسی به نقدینگی
یکی از مهمترین مزایای دریافت وام رمز ارز، رسیدن به نقدینگی بدون نیاز به فروش دارایی‌های دیجیتال است. بنابراین، کاربر بودجه مورد نیازش را دریافت می‌کند، در حالی که همچنان صاحب دارایی‌های دیجیتال خودش است.
دسترسی آسان به پول
وام‌گیرندگان می‌توانند در عرض چند دقیقه نقدینگی مورد نظر را دریافت کنند؛ زیرا وام‌دهی کریپتو یک فرآیند غیرمتمرکز و خودکار است.
انعطاف‌پذیری
این گزینه به وام‌گیرندگان اجازه می‌دهد تا از طیف گسترده‌ای از ارزهای دیجیتال به عنوان وثیقه استفاده کنند. در نتیجه شرایط بازپرداخت وام برای آنها متفاوت خواهد شد. این یک راه حل بسیار منعطف است، حتی اگر به دلیل نوسانات کریپتو خطراتی را در بر داشته باشد.
ریسک‌ها
با وجود مزایای بی‌شمار، دریافت وام‌های کریپتو ریسک‌های بالقوه‌ای هم دارد که دانستن آنها خالی از لطف نیست.
مسائل امنیتی
از آنجایی که تراکنش‌های ارزهای دیجیتال آنلاین هستند، خطر سرقت داده‌ها وجود دارد. وام‌گیرندگان باید اقدامات احتیاطی را برای ایمن‌سازی حساب‌های خود انجام دهند و از پلتفرمی استفاده کنند که دارای اقدامات امنیتی قوی است.
نوسانات بازار کریپتو
نوسانات بازار ارزهای دیجیتال یکی از مهمترین مسائل وام‌دهی کریپتو است. اگر وثیقه وام‌گیرنده ارزش خود را از دست بدهد، ممکن است مجبور شود بر میزان وثیقه اضافه کند یا به صورت آنی برای بازپرداخت وام اقدام کند. چرا که در غیر این صورت وثیقه‌اش برای پیشگیری از ضرر وام‌دهندگان به فروش گذاشته می‌شود.
شفافیت
برخی از پلتفرم‌های وام‌دهی ارزهای دیجیتال، کارمزد، نرخ بهره و سایر شرایط و ضوابط خود را فاش نمی‌کنند. قبل از انتخاب پلتفرم، وام‌گیرندگان باید شرایط پلتفرم را به دقت بررسی کنند.
در پلتفرم‌های دیفای وام ارز دیجیتال همانند زربان، از آنجا که بر مبنای قراردادهای هوشمند کار می‌کنند، تمامی موارد شفاف و در دسترس قرار دارد. این پلتفرم، در عین اینکه خودش صحت سنجی می‌کند، کار محاسبه، هزینه وام‌گیری، سود‌های سالانه و شرایط بازپرداخت را نیز انجام می‌دهد.
به همین دلیل هیچ دخالتی به صورت متمرکز برای دست‌کاری یا تغییر در چنین پلتفرم‌هایی وجود ندارد. این این رو می‌توان گفت که سازندگان زربان در واقع، کنترل کنندگان آن نیستند.
کمبود مقررات
کاربران ممکن است در این زمینه با خطراتی روبرو شوند چرا که تجارت وام رمز ارز عمدتا کنترل نشده است و نظارتی بر آن نمی‌شود. قبل از گرفتن وام، بسیار مهم است که یک پلتفرم معتبر را انتخاب و شرایط و ضوابط آن را به طور کامل بررسی کنید.
نکته اصلی این است که کاربران باید در انتخاب پلتفرم و ارز دیجیتال به عنوان وثیقه مراقب باشند. ارزیابی خطرات و منافع قبل از تصمیم گیری بسیار مهم است.
ابعاد مثبت و منفی وام‌دهی رمز ارزی
در مقایسه با انواع سایر وام‌ها، وام رمز ارزی مزایای زیادی برای وام‌دهنده و وام‌گیرنده دارد.
از مزایای این شیوه وام‌دهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وام‌های ارز دیجیتال به‌راحتی برای تمامی افراد قابل‌دسترس هستند. چون برای دریافت آنها نیازی به افتتاح حساب بانکی، اعتبارسنجی حساب و در نظر گرفتن سطح درآمد وام‌گیرنده برای اعطا و محاسبه حجم وام نیست.
- در بسترها و پلتفرم‌های واسط وام‌دهی دیجیتالی، وام‌دهندگان برای اخذ سود وام تلاشی انجام نمی‌دهند. پرداخت سودها به‌صورت خودکار از سوی این پلتفرم‌ها انجام و به حساب وام‌دهندگان واریز می‌شود.
- سیستم وام‌دهی رمز ارزی امنیت بسیار بیشتری نسبت به وام‌های سنتی و همتا-به-همتا دارد و امکان تضمین بازگشت اصل سرمایه و سود در آن تعریف شده و تضمین شده‌است.
از ریسک‌های این نوع وام‌دهی هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با توجه به نوظهور بودن این سیستم، هنوز تنوع دریافت یا دادن چنین وامی محدود است. با این‌همه بسترهای واسط وام‌دهی در تلاش برای ایجاد فضاها و انواع متنوعی از عرضه تسهیلات و خدمات به وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان هستند.
- از آنجایی که دارایی‌های دیجیتال و رمزنگاری‌شده برخلاف دارایی‌های فیزیکی از ثبات و پایداری کمتری برخوردارند، احتمال هک شدن حساب کاربران و سرقت سرمایه آنها وجود دارد.
معرفی سه پلتفرم برتر در زمینه ارائه خدمات وام‌دهی رمز ارزها
در این بخش به معرفی سه نمونه از برترین پلتفرم و بسترهای وام‌دهی ارزهای دیجیتال همراه با ویژگی آنها می‌پردازیم:
- Oasis Borrow: بستر و پلتفرم وام‌دهی Oasis از بهترین پایگاه‌های وام‌دهی رمز ارزها در بازارهای مالی محسوب می‌شود که در واقع از زیرشاخه‌های اکوسیستم مالی Maker است. این اکوسیستم از توکن DAI توکنی که همواره ارزشی ثابت معادل یه دلار آمریکا دارد، پشتیبانی می‌کند. علت محبوبیت این پلتفرم، دادن وام از سوی خود پلتفرم به مشتریان است. در واقع تمامی مشتریان این سیستم که مقداری رمز ارز و یک کیف‌پول دیجیتالی در اختیار داشته باشند، می‌توانند با ایجاد حساب Maker در این پلتفرم درخواست اخذ وام بر پایه توکن DAI داشته باشند. مشتریان در این پلتفرم موظف هستند دارایی‌شان را وثیقه بگذارند و با بازپرداخت وام می‌توانند وثیقه را از پلتفرم آزاد کنند. در این پلتفرم نسبت وام به ارزش وثیقه در دو طبقه‌بندی ۵۰ و ۷۰ درصدی قرار می‌گیرد که با درصد بالاتر، وام‌گیرنده امکان دریافت وام بیشتری خواهد داشت. یعنی می‌تواند تا ۷۰ درصد از ارزش وثیقه خود وام بگیرد.
- Compound Finance: یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های خدمات وام‌دهی رمز ارزی در جهان به شمار می‌آید. در این پلتفرم مشتریان با دادن رمز ارزها به شبکه، در واقع نقشِ وام‌دهنده را بازی می‌کنند و به پلتفرم وام می‌دهند. پلتفرم هم در قبال وامی که از افراد دریافت کرده طبق پروتکل به آنها سود سرمایه‌گذاری اختصاص می‌دهد. در این پلتفرم نه‌تنها نسبت وام به ارزش وثیقه بالاتر از پلتفرم قبلی است، بلکه مبلغی هم بابت کارمزد از افراد کسر نمی‌شود.
- Aave : آوه یه پروتکل ابتکاری با طیف وسیعی از گزینه‌های وام نسبت به سایر پروتکل‌های بزرگ است. وام‌گیرندگان وثیقه‌ای را می‌دهند که برای حمایت از پروتکل استفاده می‌شود. سهام افراد در این پلتفرم به‌صورت توکن AAVE ذخیره و نشون داده می‌شود. با این همه، فراتر از وام‌های معمول دیجیتال که توسط سایر پلتفرم‌ها داده می‌شود، آوه در دادن وام‌های رمزنگاری‌شده با نرخ بهره ثابت و سرعت بالا بین تمامی پلتفرم‌ها پیشتاز است. این پلتفرم برخلاف سایر رقبای بزرگش از نسبت وام به ارزش وثیقه بالاتر و نرخ بهره و کارمزد وام بسیار پایین‌تری برخوردار است. وام‌گیرنده برای آغاز کار در این پلتفرم حداقل باید ۲۴ توکن وثیقه بگذارد. این در حالی است که حداقل توکن ورودی به‌عنوان وثیقه در Oasis، ۱۸ توکن و در Compound نه توکن است.
پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال زربان
زربان یک پلتفرم وام‌دهی بر بستر بلاک‌چین است که به شکل یک قرارداد هوشمند عمل می‌کند. کاربران در زربان پول خود در اختیار فرد یا نهادی قرار نمی‌دهند و از فرد یا نهادی وام نمی‌گیرند. در این پلتفرم همه چیز به شکل غیر متمرکز پیش می‌رود و فرآیندها بر بستر بلاک‌چین و با کد و قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند.
به همین دلیل امنیت و شفافیت در زربان تضمین شده است. در پلتفرم زربان، نیاز به احراز هویت نیست و کاربران به ضامن و وثیقه مرسوم سیستم‌های متمرکز نیاز ندارند. علت این امر کارکرد زربان به عنوان یک پلتفرم غیرامانی و غیر متمرکز و بر بستر بلاک‌چین است.
ممکن است برخی بخواهند برای حفظ ارزش دارایی‌ها اصل سرمایه خود را به شکل ارزهای دیگر نگه‌داری کنند و به طور هم‌زمان، معادل ریالی آن را به کار بگیرند که این کار برای اولین بار در ایران، در زربان ممکن شده است. زربان به کاربران خود کمک می‌کند تا در عین اینکه از افزایش قیمت ارزهای دیجیتال خود سود کنند، هم‌زمان بتوانند در صورت نیاز به نقدینگی، بدون فروش دارایی‌های رمزارزی‌شان، استیل‌کوین «زر» را ایجاد و از مزایای آن استفاده کنند.
حرف آخر
وام‌دهی یکی از روش‌های افزایش سرمایه به حساب می‌آید که امروزه با گسترش سیستم بانکداری از حالت سنتی آن خارج شده و به شکل سیستماتیک در تمامی کشورها اجرا می‌شود اما هنوز هم تا حد زیادی حالتِ سنتی خود را حفظ کرده است.
با گسترش رمز ارزها وام‌دهی و وام‌گیری وارد این صنعت شد و طرفداران پروپا قرصی برای خودش پیدا کرد. وام‌دهی رمز ارزی بر بستری غیر متمرکز، امکان سودآوری را برای سرمایه‌داران شخصی که قصد وام دادن دارند ایجاد کرده است. دریافت سریع وام، بدون دردسرهای رایج اخذ وام از بانک‌ها و مشکلات آن و ایجاد فضایی امن برای طرفین (وام‌دهنده و وام‌گیرنده) باعث محبوبیت این شکل از وام‌دهی شده است.
