دریافت تسهیلات یکی از روشهای افزایش توان مالی و تامین نقدینگی در مواقع ضروری است. امروزه با تکامل نظامهای بانکی، این فرآیند از حالت سنتی خارج شده و به صورت نظاممند اجرا میشود. با ظهور رمزارزها و گسترش داراییهای دیجیتال، بستری فراهم شده است تا مالکان این داراییها نیز بتوانند از فرصتهای استقراض و وامدهی نوین بهرهمند شوند.
در این نوشتار، به تبیین مفهوم وام رمزارزی، مزایا، مخاطرات و روشهای دریافت آن خواهیم پرداخت.
مفهوم وامدهی در دنیای رمزارزها
وامدهی رمزارزی، پدیدهای نوین در حوزه امور مالی و شبکه زنجیره بلوکی است. این نوع خدمات را میتوان در رده امور مالی غیرمتمرکز 1 طبقهبندی کرد. در این سازوکار، سرمایهگذاران با اعطای داراییهای خود نظیر بیتکوین 2 یا اتر 3 به وامگیرندگان، علاوه بر حفظ مالکیت، سود کسب میکنند. این فرآیند شباهت بسیاری به مدل همتابههمتا 4 دارد، با این تفاوت که یک پلتفرم واسط، مدیریت و تضمین تراکنشها را بر عهده میگیرد.
نقش این بسترها، ایجاد فضایی امن برای دریافت وثیقه از وامگیرنده به نفع وامدهنده است تا بازپرداخت تسهیلات تضمین شود. در این سیستم، وامگیرندگان موظف به تودیع وثیقههای دیجیتال هستند. چنانچه وامگیرنده از بازپرداخت تعهدات خود امتناع ورزد، پلتفرم امکان فروش وثیقه را برای جبران اصل سرمایه و سود وامدهنده خواهد داشت. به طور معمول، ارزش وثیقه باید فراتر از مبلغ وام باشد (مثلاً ۱۵۰ درصد) تا ریسک نوسانات بازار پوشش داده شود.
ارکان سیستم وامدهی رمزارزی
برای بهرهمندی از این نظام، سه رکن اصلی حضور دارند: ۱. وامدهنده: شخصی که دارایی دیجیتال خود را جهت کسب سود در اختیار دیگران قرار میدهد. ۲. وامگیرنده: شخص حقیقی یا حقوقی که برای دستیابی به اهداف مالی خود، با تودیع وثیقه، نقدینگی جذب میکند. ۳. بستر واسط (پلتفرم): رابطی که امنیت و صحت معاملات را تضمین میکند. این بسترها میتوانند متمرکز یا غیرمتمرکز باشند.
در بسترهای متمرکز، شرکتها و نهادهای مشخصی مسئولیت مدیریت عملیات را بر عهده دارند. اما در بسترهای غیرمتمرکز، فرآیندها به صورت خودکار و بر اساس قوانین کدنویسیشده در شبکه زنجیره بلوکی و بدون نیاز به شناخت طرفین انجام میپذیرد.
نقش قراردادهای هوشمند
تسهیلات رمزارزی از طریق قراردادهای هوشمند 5 مدیریت میشوند. این قراردادها، کدهای خودکاری هستند که شرایط و ضوابط توافق در آنها درج شده و پس از ثبت در شبکه، غیرقابل تغییر و لازمالاجرا میگردند. این سازوکار، نیاز به اعتماد به طرف مقابل را از میان برده و اجرای تعهدات را تضمین میکند.
رشد و چشمانداز بازار وامهای دیجیتال
بر اساس گزارشهای نهادهای بینالمللی، انتظار میرود بازار تسهیلات رمزارزی به دلیل سهولت در دسترسی و حذف بروکراسیهای اداری، با استقبال گستردهای روبرو شود. مالکان داراییهای دیجیتال به تدریج درمییابند که میتوانند بدون فروش دارایی خود، از ارزش آن برای تامین نقدینگی استفاده کنند. پیشبینی میشود ارزش این بازار در سالهای آتی رشد چشمگیری را تجربه کرده و به صدها میلیارد دلار برسد.
شرایط و پیشنیازها
فناوری رمزارز، انگارههای سنتی وامدهی را متحول کرده است. مهمترین ویژگی این سیستم، امکان استقراض پول (در قالب ارزهای دیگر یا پول نقد 6) با استفاده از رمزارز به عنوان پشتوانه است.
به عنوان مثال، فردی که مالک یک واحد بیتکوین است و به نقدینگی نیاز دارد، به جای فروش دارایی خود، آن را وثیقه گذاشته و وام دریافت میکند. پس از بازپرداخت وام، مالکیت کامل بیتکوین مجدداً در اختیار او قرار میگیرد. نرخ بهره در این سیستم بسته به نوع پلتفرم و دارایی مورد نظر متفاوت است.
فرآیند اجرایی
۱. انتخاب بستر: وامگیرنده یک پلتفرم معتبر را برگزیده و حساب کاربری (در صورت نیاز) ایجاد میکند. ۲. تودیع وثیقه: دارایی دیجیتال به کیفپول مشخصشده منتقل و به عنوان پشتوانه ذخیره میشود. ۳. تعیین پارامترها: مبلغ وام، نرخ بهره و دوره بازپرداخت مشخص میگردد. ۴. تایید و واریز: پس از ارزیابی وثیقه، نقدینگی به حساب وامگیرنده واریز میشود. ۵. تسویه و آزادسازی: پس از بازپرداخت اصل و سود، وثیقه به وامگیرنده بازگردانده میشود.
مزایا و مخاطرات
مزایا:
- عدم نیاز به اعتبارسنجی سنتی: برخلاف بانکها، نیازی به بررسی پیشینه مالی یا رتبه اعتباری فرد نیست.
- سرعت بالا: فرآیند تایید و واریز وجه در بسترهای غیرمتمرکز تنها چند دقیقه به طول میانجامد.
- انعطافپذیری: امکان استفاده از طیف وسیعی از داراییها به عنوان وثیقه.
- حفظ دارایی: دسترسی به نقدینگی بدون از دست دادن شانس رشد قیمت دارایی در آینده.
مخاطرات:
- امنیت: ریسک حملات سایبری یا باگهای نرمافزاری در پلتفرمهای آنلاین.
- نوسانات شدید: کاهش ناگهانی قیمت وثیقه که ممکن است منجر به نیاز به شارژ مجدد وثیقه یا ضبط آن شود.
- فقدان نظارت یکپارچه: به دلیل نوین بودن این حوزه، قوانین حمایتی در برخی حوزههای قضایی هنوز تدوین نشده است.
معرفی بسترهای برتر جهانی
- اوسیس بارو 7 (Oasis Borrow): این بستر که زیرمجموعه اکوسیستم میکردائو 8 است، امکان دریافت وام در قالب توکن دای 9 را فراهم میکند. دای یک دارایی با قیمت ثابت معادل یک دلار است.
- کامپاند فایننس 10 (Compound Finance): یکی از بزرگترین پروتکلهای وامدهی که در آن کاربران با تامین نقدینگی، سود دریافت کرده و وامگیرندگان با تودیع وثیقه، تسهیلات میگیرند.
- آوه 11 (Aave): پیشرو در ارائه نرخهای بهره متغیر و ثابت با سرعت بالا و امنیت تقویتشده توسط قراردادهای هوشمند.
زربان؛ راهکار نوین ایرانی
زربان نخستین پلتفرم غیرمتمرکز وامدهی در ایران است که بر بستر زنجیره بلوکی فعالیت میکند. این پلتفرم با حذف واسطهها و عدم نیاز به احراز هویت سنتی، فرآیندی شفاف و امن را برای کاربران فراهم آورده است.
در زربان، کاربران میتوانند داراییهای دیجیتال خود را وثیقه گذاشته و توکن «زر» 12 دریافت کنند. زر به عنوان یک دارایی با قیمت ثابت ریالی، امکان تامین نقدینگی بدون فروش داراییهای ارزشمند را فراهم میآورد. این سیستم به صورت غیرامانی 13 طراحی شده، به این معنا که کنترل دارایی همواره در اختیار کاربر باقی میماند.
جمعبندی
تسهیلات رمزارزی فصلی نوین در مدیریت داراییهای دیجیتال گشودهاند. این روش با حذف بروکراسیهای سنتی و ایجاد امنیت از طریق فناوری، راهکاری کارآمد برای تامین نقدینگی و کسب سود فراهم آورده است. با این حال، کاربران باید با آگاهی کامل از مخاطرات نوسانات بازار، اقدام به استفاده از این خدمات نمایند.